Boundesstaat oder Staatebound
Es Gsprèuhch vo de Hàidi Habicht, em Chàschpi Cheuïzli ound em Xaver Pèrthé.
Hàidi Habicht: Also daas isch doch nume normaal, dèè Stryt zwusche de–r É–OU ound Griëcheland ! Jétz hànd dië aarme Griëche neud emaal méé Gàlt zoum Médikamànt ound Verbandstoff importiëre fur es Ounivèrsitèèt–Spitaal !
Xaver Pèrthé: P'Màinige geund ébe wyt ousenand. T' É–OU verlangt spaare–n ound na méé spaare–n ound màint, dour Daarlééë zou gunschtigem Zéis cheuni Griëcheland syn Schouldebèrg ablége…
H.H:: Ander muënd Négatyv–Zéis zale.
X.P.: HM. Ander gsèèched aber méé Erfolg, wànn Griëcheland t'Wirtschaft cheunnt aakourble, statt méé ound méé schwèche. Me gséét jétz, das t'Màntsche–n i Griëcheland imer nou èrmer wèrded, imer méé t'Arbet verluured, ound de Schouldebèrg wirt neud chlyner. Dië É–OU ound de–r IWéèF poumped ound poumped bis Griëcheland nume cha zrouggzale–n ound jé lènger jé wéniger paraat isch zoum spaare.
H.H.: Dewàret verhèrted sych blos p'Fronte, ound imer gits en alerlétschti Schangsse.
Chàschpi Cheuïzli: Me gséét daa tuutli de–r Ounderschyd zwuschet eme Staatebound ound eme Boundesstaat.
H.H.: À ! waas séll jétz daas ?
X.P.: Daa brouhchti aw ych jétz en Erchlèèrig.
Ch.Ch.: Dànn muënd er mer aber es Wyli zouëlose: Yr wussed ja, das 1291 Ouri, Schwyz ound Ounderwalde–n en Bound ggschwoore hànd, ound das sych ous dèm Bound im Lawff vo Jaarhounderte–n ound trotz verschidene Hindernisse–n en Staatebound entwicklet hàt vo 8 alte–n Oorte–n ound spèuhter 12 alte–n Oorte; en Àiggénosseschaft, wo sych mit em Fride vo Basel Ano 1499 vom Habsbourgische Kàiserrych trànnt hàt ound sàlber entschide hàt uber Militèèr, Stuure–n ound Ggrichtsbaarkàit.
X.P.: Aber vo–n Euïropèèïsche Staate–n éérscht am Wéschtfààlische Fride–n als Neuïtraale Staat anerchànnt wirt.
Ch.Ch.: Zou me Boundesstaat isch es aber éérscht 1848 choo Aw sit doo gaat's na lang, bis me–n en Laschtenouhsglych yrichtet zwusche de wirtschaftli stèrchere Gàberkanteuhn zou de wirtschaftli schwèchere Kanteuhn.
H.H.: Wàge waas verzéllsch daas ales ?
Ch.Ch.: Myr gaats ébe oum dië dèèwààg langi ound schwirigi Entwicklig bis zour Ysicht, das t'Landkanteuhn wo vo Tourismous ound Naarigsmittelprodoukzjon làbed neud dië Muglichkàite hànd wië t'Stédt mit Indouschtry ound Finanzdiënschtlàischtige.
X.P.: De Laschtenouhsglych, oder Finanzouhsglych, wië me–n aw sàit, bézwàckt e solidaarischi Stutzig vo déne Kanteuhn, wo schlàchter gstéllt sind wàge wéniger profitaable Ressoursse, géograafisch–topograafische–n ound sozjograafische–n Ounderschyde, e solidaarischi Stutzig dour dië béssergstéllte Kanteuhn.
H.H.: Waas macht daas ouhs ?
X.P.: Dèèwààg wirt dië Kantonaali Finanzawtonomy gstèrcht, t'Stuurbélaschtig vo de–n àinzelne Kanteuhn glychmèuhssiger gstaltet, soo das t'Ounderschyd vo de Bélaschtig ounder de Kanteuhn neud ubergrooss wèrded.
Ch.Ch.: ound sych p'Bèrggébiët neud entveulkered i dië attraktyve Stédt abe.
H.H.: Uber dèè Laschtenouhsglych wirt aw hut na gstritte.
Ch.Ch.: Ébe droum isch dèè Laschtenouhsglych nou–r i me Boundesstaat mugli, wo–n e Régiërig daa isch, wo cha–n ouhsràchne, wiëvill dèè Finanzouhsglych ouhsmachi, wèr muës zale–n ound wèr uberchèèm. I me Staatebound wië dië É–OU, wo 's na gaar neud so lang git, isch daas neud mugli.
H.H:: Déét gits doch aw wirtschaftli starchi ound schwachi Staate.
X.P.: Schwach sind nametli dië suudliche Gàgede, wo prèzys ébefalls vo Agraarwirtschaft ound Tourismous làbed ound wo–n ouf Import aaggwise sind ous de–n indouschtrialisiërte–n ound ryche Lànder. Dië sind ubrigens aw ouf zaligs–chréftigi Mitglydstaate–n aaggwise fur iri Éxportguëter.
Ch.Ch.: I so me jounge Staatebound cha me sych ébe neud emaal drouhf àinige, p'Fluchtlings–Streuhm géràcht z'vertàile.