Chouëchetàilet
Es Gsprèuhch vom Hàini Habicht mit em Reubi Raab, ound dànn chounnt de Xaver Pèrthé dezouë.
Hàini Habicht: Kànnsch daas vom Mani Matter ? "Wé 's déne wéniger gouët giëng wo 's bésser géit, giëng 's déne bésser, wo 's wéniger gouët géit. "Daas trifft doch de Nagel ouf de Chopf.
Reubi Raab: Daas gséét jédefalls loogisch ouhs. Me sàit aber aw, wànn 's déne wo 's bésser gaat, na bésser giëng, giëng 's aw déne bésser, wo 's wéniger gouët gaat.
H.H.: Daas màinsch aber à nou dou !
R.R.: Jàà pass ouhf ! Jétz hàmer en Houhffe–n Arbetsloosi.
H.H.: Tànk wàg em tuure Franke.
R.R.: Ébe. Wànn dèè biliger wirt, gits méé Ouhftrèuhg ous em Oussland, daas hàisst méé Arbet ound wéniger Arbetsloosi, ound dànn gaats béédne bésser, déne wo's bésser gaat ound aw déne wo 's wéniger gouët gaat.
H.H.: Schoo, i dèm spézjéle Fall. Aber wà me–n Chouëche vertàilt ound dië Ticke nàmed greuhsseri Stouck, so blybed fur dië Magere chlyneri. Ound wànn dië Àinte nume greuhsseri Stouck nèèmted, so langti 's aw fur dië andere glych groossi.
R.R.: Wànn jétz aber dië Ticke iri Porzjon numm ubercheumed, dànn zaled s' aw i g'Kasse nume méé y als dië Magere. Dànn gits aber aw chlyneri Chuëche–n ound dië Magere hànd à wéniger.
H.H.: Wiso ?
R.R.: Zoum Byspyl, wànn 's dèrig hàt, wo gaar nuut cheund yzale. G'Greuhssi vom Chouëche entspricht ébe–n em Vermeuge vo de Kasse.
Xaver Pèrthé: Àxgusi, ych han I grad zouëgglost, ound daas bringt mi na ouf en andere Gédanke. Es chounnt aw ouf t'Aazaal Stouck aa. Jé méé Luut vo–n àim Chouëche–n ubercheumed, déschto chlyneri Stouck gits.
H.H.: Woo ouse wottsch mit dèm ?
X.P.: Wië–n Yr wussed, làbe mer ouf z'groossem Fouëss. Dië gouët sàchsehalb Miljoone Màntsche–n ouf de–r Èrde verbrouhched pro Pèrson ound Jaar t'Ressource fur 2,7 Héktaare. Daas entspricht fur dië prodouktyve Héktaare vo–r Èrde eme Défizit vo 0,9 Héktaare pro Pèrson ound Jaar (H/PxJ). Gèèbs lédiglich viërehalb Miljoone Màntsche, so wuured dië dië verfuëgbaare Ressource grad euppe–n ouhfbrouhche.
R.R.: Alerdings nou wànn ali Luut glychbrouhchig wèèred.
'''X.P.: Richtig; aber daas sind s' natuurli neud. Dië 730 Miljoone–n Euïropèèer hànd en eukoloogische Fouëssapdrouck vo knapp 5 H/PxJ, dië knapp dréjehalb Miljoone Ywoner vo U.S.A. ound Kanada zàme sogar knapp 8 H/PxJ. Oumgchéért hétted dië gouët feuïfehalb Miljoone Màntsche–n i Latynamèrika ound Karybik sogar 2,9 H/PxJ méé z'gouët, als das s' verbrouched.
H.H.: Ound t'Schwyzer ?
X.P.: Myr sibenehalb Miljoone Schwyzer sind mit graadouse 5 H/PxJ ar obere Grànze vo Euïroopa, deby prodouziëre mer nou–r 1,2 H Biokapazitèèt/PxJ ound cheumed ouf es Défizit vo 3,8 H/PxJ. Dië knapp 10 Miljoone Schwééde verbrouhched zwaar 5,9 H/PxJ, trààged aber e Biokapazitèèt by vo knapp 10 H/PxJ ound cheumed so ouf en Uberschouss vo 3,9 H/PxJ.
R.R.: Ébe, es chounnt halt aw droufaa, wië vill me–n an Chouëche–n anegit, neud nou, wië groossi Stouck das me–n uberchounnt.
X.P.: Làider wirt dië verfuëgbaari Flèchi, wo dië ganz Mànschhàit hut brouhchti, béràits oum 23% uberschritte, ound es git imer na méé Luut. Sogar wànn 's i Zouëkoumft pro Jaar nou soo vill Neuïgébooreni gèèb wië–n im Jaar 2011, wuur p'Mànschhàit wyter wachse. Aber jé méé Frawe, das gébèèred, désto greuhsser wirt de Gébourtenuberschouss pro Jaar ound désto chlyner wèrded dië Chouëchestouck.
H.H.: Daas hàisst, myr muëssted is na méé yschrànke als hut scho.
R.R.:Wà myr jétz na méé Gébourtekontrole mached, gits am Ànd kà Schwyzer méé.
X.P.: Es isch na schlimer. Jé chlyner g'Chouëchestuckli wèrded, déschto greuhsser wirt t'Noot vo de–n Arme, es chounnt zou Hounger, Chriëg ound Suuche.
'''R.R.:"' Ych sàg halt imer na, dèè Atoomouhsstyg isch verchéért.
H.H.: Jàà, ound mit Énèrgy spaare, neujer Tèchnology, Aartenerhalte, Rézikliëre; mit verantwortigsbéwousst làbe, nutzt daas nuut ?
X.P.: Oum daas oume cheume mer àinewààg neud. Natuurli–ch isch es neuhtig, das myr euïse–n àige Fouëssapdrouck chlyner mached, aber p'Béveulkerigséxplosjon isch neud blos e Taatsach, si isch es Verdèrbe.
R.R.:Wà myr jétz na méé Gébourtekontrole mached, gits am Ànd kà Schwyzer méé.
X.P.: Prèzys daas isch ébe daas Hawptargoumànt von ale Gàgner, ébe das 's àige Volch, das iri Chile, ire Staat oder iri Rasse cheunnti wéniger Luut uberchoo wéder ander. Prèzys daas isch àis von greuhschte Hindernis gàg e verantwortigsbéwoussti Gébourtekontrole. Dië Gàgner màined, sy muësed méé sy als dië andere, màchtiger als dië andere, als iri mugliche Find.
H.H.: Vili Luut, grad in Entwickligslànder, brouhched aber Naachkome–n als Altersvoorsorg.
X.P.: T'Entwickligshàlfer muënd déne zàige, das es bésseri Muglichkàite git. Es gaat ébe oum ali, oum p'Béveulkerig vo de ganze–n Èrde. P'Mànschhàit hàt t'Waal zwusche Rédoukzjon vo de Wàltbéveulkerig dour fréiwiligi Gébourtebéschrànkig ound erzwoungnigi dour Kataschtrooffe.