Lydja Chrafft–Gyger. 002.2: En éérevole Rouëff
Ggmàint sind nàmli dië gottloose veulkische–n Oumtryb, dië Ràchtsverlouëderig, wo jé lènger jé méé uberhand nàmed i dère Weimarer Répoublik. Me rédt uber daas Bouëch vo de Tuutsche Lyga fur Màntscheràcht „Acht Jahre politischer Justiz“. Daas Bouëch wyst dië ounglawbliche politische–n Ourtàil naa vo de répoublikaanische Richter, Ourtàil, wo dië zoum Tàil mit Gsétz bégrunded, wo gaar nume gàlted. Dië sind nàmli mitsamt em Kàiserrych apgschafft worde. Àinewààg, wyt verbràitet isch en ounhàimliche Militarismouss, Tuutschland ruschtet ouhf, i ggwusse Chràise wott me Chriëg. Méé ound méé verbràitet sych es Hétze gàg Joude–n ir ganze Tuutsche Répoublik. Aw ous em Faschistische–n Itaalje gheuhrt me nuut Gouëts, grad churzli séig en Italjèner ous de Schwyz entfuërt worde–n ound z'Itaalje verschwounde. Dië bééde Thélooge vo Poppelsdorf sind sych àinig. Als Chrischte muës me syni Stimm erhébe gàge dèrig Oumtryb, ound es séig es Gluck, das me–n im Kourt Chrafft en fachlich béschtens ouhsggwisne Maa héig, wo sych aw trowi, dië ràchte Wort z'réde, ound àine, ouf dèè me muës lose. Èr wéért béschàide–n ap: „ooni myni Sékrétèèrin Vonnaa cheunnt ych daas nië làischte“.
Scho chourz nach em Wàltchriëg (zour Zyt git's efèng nou–r àine) hàt ébe de Kourt Chrafft de "Koultour–Protéschtantismouss als Erziëigsaastalt vo de burgerliche Gséllschaft" radikaal i Fraag gstéllt gghaa. Énèrgisch warnt er scho doo vor ere Bindéstrich–Théology, vor dère Théology wo màint, es giëng, wànn si es zytlichs Aalige mit eme–n ééwige vermischli ound drouhs àis Ganzes miëch. Soo euppis isch alerdings orthodoxe Loutheraaner empfindtli gàg de Strich ggange. Dië nàmli trouhred irem Reichsbischof i Pèrsonaalounion mit irem Kàiserliche Schirmhèrr naa,wo si nach em verloorene Chriëg hànd muëse–n ouhfgèè. Dië béquèèm Alianz Thron – Altar hàt ébe–n ouhfghèurt, glych das dië ounggwont Répoublik wyter g'Chilestuur wott psorge. I dère Haltig komàntiërt de Prèsidànt vom Évangéélische Oberchileraat dië Wàimaarer Verfassig mit eme „tief empfundenen Dankeswort“ an apgsétzte Kàiser. Vili Paschtoore–n ound Bischeuff, wo sych ounder em Kàiser géborge ggfuult ound vor em gottloose Komounismouss gschutzt voorchoo sind, cheund de–r Oundergang vom Kaiser–Rych neud verschmèrze; si erlàbed t'Niderlaag vom màchtige Tuutsche Rych ound dië hèrte Versailler Bédingige dour dië andersgleuïbige Syger als Déémuëtigoung vo de Tuutsche Loutheraanische Chile. Ébe soo wië naamhafti Vertràtter vo de schwèèr troffne–n Indouschtry findt de konsèrvatyv Tàil vo de chrischtliche Wurdetrààger sogaar Sumpaty zou de Nazjonaalsozjalischte. Dië hànd sych doo ébe nanig chilefindtli ggusseret gghaa.
Ganz anders a de Poppelsdoorffer Ouniversitèèt t'Méérzaal vo–n Loutheraanische Théolooge, wo t'Wouët vo de chlyne Luut versteund, t'Wouët uber dië Offiziër, wo mitsamt em Groossgroundpsitz aw ire Hoochmouët ggréttet hànd uber Huperinflazjon ound Wirtschaftskryse–n ubere. Dië paar Poppelstoorffer Théolooge versteund t'Wouët uber dië Indouschtriéle, wo Familjevàttere nume béschàftiged, ouf t'Straass stéled, ound t'Wouët uber dië partéjische–n ound offe–n oungéràchte Ggricht. Si versteund dië Wouët – ound mached sych Sorge. Si erlàbed, wië jé lènger jé méé dië Veraarmte–n ound Ounderdrouckte–n em Hitler naalawffed. Ébe–n éérscht wèrded 107 Naazi is Prèsidjaalkabinétt ggwèèlt, statt vorane 12. Ébe–n éérscht hindered a–r Ouni Halle nazjonaalsozjalistischi Randaliërer de–r évangéélisch Paschtoor Dehn soo lang am làse, bis er ouf syni Dozàntour verzichtet – blos wil dèè Pfaarer Dehn emaal pbrédiget hàt, nach de Bible tèurffi me–n als Chrischt de Chriëgsdiënscht verwàigere. Neud in obrigkàitliche Verbott ound hèrtem Douregryffe, sondern i fuursorglicher Nèuhchschteliëbi am verarmte Volch gsénd dië ouhfràchte Kléériker t'Hoffnig fur de Béstand vo de Chile.
Am Taag nach dèm Psouëch, ound wo syni Sékrétèèrin anderwytig béschàftiget isch, bittet de Kourt syni Fraw is Arbetszimer. Er cha dië Szééne vo géschter neud ooni e chrischtlichi Ouhsspraach mit de Lydia verbygaa laa, ound ereuffnet 's Gsprèuhch i sym féschte, pfarrhèrrli woolmàinende Toon:
„Ych wott mych bi Dyr entschouldige fur all daas wo–n ych der ouhfburde. Jétz na dèè Pbsouëch vo géschter vo myne Koléége, wo Dou doch mit euïse feuïf Chind ound em Houhshalt wàiss Gott ggnouëg z'touë hàsch. Neud nou daas. Ych wàiss ja oum myni Schould, ych wàiss, das ych der wéé taa ha ound wéé touë. Sicher hàsch Dou Ground zoum chlaage, ound ych finde 's bésser, wànn Dou myr tiràkt sàisch, wië 's oum Dych staat, als … als wië géschter.“
Waas séll t'Lydia sàge, wië séll si ouf dië frundtli ggmàinti Ouhfforderig réagiëre ? Das si wàiss oder zmindscht aanimmt, das dië noobel Sàlbschtaachlaag vo–n irem Éhégatte–n éérli ggmàint isch, versétzt si scho am Aafang grad i dië minder Posizjon. Jaa, wànn dèè grooss Maa neud e so uberlàit ound uberlàge wèèr, wànn er doch blos wuëtig oder wénigschtes verèrgeret dethèèr chèèm ound eupis sàiti wië „touë doch neud imer so hustéérisch, wànn der euppis neud passt“. Vilicht cheunnt si dànn Stélig nèè, cheunnt si frèuhge–n eub èr àigetli mit Ggnouss e so stàndig ouf ire Ggfuël oume trampi. Oder, eub er wussi, wiëvill schlaaffloosi Nàcht si wàg ihmm héig, wië si erscheupft, am Ànd séig. Sys Gouëtmàine chounnt ere voor, wië–n en waarme Pélz, won er uber si druberstulpi, so das si drounder muës versticke, ound daa schlipft ere–n ouse: „Légg doch Dyn Hàiligeschy ap !“ Chouhm hàt si 's gsàit, wétt si 's scho wider zrouggnèè, wànn daas nou giëng. Daa rédt scho wider èr:
„Es isch doch ganz normaal, das ych mer es Ggwusse mache–n ounder em Ydrouck, dou séigsch bald am Ànd vo Dyne Chréft. Ych tànke–n imer vil z'vill a myni Pflicht als Gàischtliche, soo aw géschter, a myni Ouhfgaab, ych muës muglichscht vill Stoudànte erràiche–n ound warne vor dèm fourchpbaare Trybe, vor dère brouhne Ggfaar. Ound deby nimm i vil zwénig Rucksicht ouf Dych, wo Dou ja scho euïsi feuïf Chind z'psorge hàsch ound soo gouët ja sàlber psorgisch. Ych finde 's ja sàlber neud ràcht, wië–n ych Dych elàige laa.
Daas schuuli fuursorgli Verstàndtnis wurkt ouf t'Lydia wië–n en ticke, grawe Nàbel ound bringt si wider in en Zouëstand, wo si kàs Wort méé verstiëng, kàn Sinn méé erfassti. Jétz plaaget 's si, das si wider so oundifferànziërt dryggfaare–n isch. Hétt si doch ggsàit: „wàisch àigetli, wië wéé daas touët, das Dou stàndig bi dynere Vonnaa hocksch ?“ Hétt si doch ggsàit: „wàisch, wië–n ych dyni verliëbte Blick hasse, eujes schwygend Yverstàndtnis i Sache, wo–n aw mych aageund, wàisch, wië–n ych dië … hasse ?“ Aber es git kàn Ouhsdrouck fur eupper, wo soo béwoundernswèrt noobel voll Verstàdtnis ound rucksichtsvoler Zrougghaltig ouhftritt ound àim deby de Maa ouhsspannt, aw wànn so Bilder wië–n e faltschi Chatz, en ounhàimli scheuhni Schlange sych ouhfdrànged. Aber scho rédt grad dèè Maa wider:
„Es bédrouckt mych ousseroordetli, wië séér dië Liëbi zour Yvonne von Paryll, dië Liëbi wo mych dour Gottes Fuëgig uberfale hàt, Dych e dèèwààg trouhrig macht. Es plaaget mych, das ych ounder em Zwang vo dère politisch ound mànschlich usserscht schwirige Sitouazjon kài bésseri Leuhsig ggfounde ha, als euïsi Nootggmàinschaft z'dritt.“
T'Lydia chounnt sych voor, wië wànn ire–n eupper ouf eme veulig freumde Stadtplaan wuur en Wààg erchlèère, wo si wéder ire Standoort na 's Zyl kànnti. „Scho wo–n er mit dère–n Idéé hinefure choo isch, han i kà Schangsse gghaa, hàt syni wortgwandti Aart myr myn àigene Standpounkt oummugli–ch erschyne laa. I ha mi neud wurkli cheune wéére, wië sych myni Gfuël aw degàge streuïbed“. Soo oder èènli cheunnt t'Lydia tànke, wànn si vis–à–vy vom Kourt uberhawpt na cheunnti tànke. Soo aber wéért si sych gàge dië Trèène–n ound gàge daas Schlouchzge, wo vo–n irem Mage hèèr ouhfstygt ound wo si schliëssli–ch uberwàltiget.
Es touët mer soo làid“ cha de Kourt na sàge, dànn schwygt er. Nach eme Wyli rafft er sych ouhf: „Offebaar ha–n ych Dych verlétzt. Dou mouësch mer aber im Momànt kài Antwort gèè. Ych bi–n imer paraat zoum Dych aalose, wànn Dou es Aalige hàsch.
Wo–n en t'Lydia i sym Arbetszimer elàige gglaa hàt, bàttet er: „Oo Hèrr, Dou wo g'Gédanke kànnsch vo de Wyse, das si nichtig sind, laa mych àifach wèrde. Jéésouss Chrischt, laa mych dië ràcht Liëbi finde, dyni Lëbi.“