JisséiBénJoussouff, Kapitel 7
Apschyd
T'Osra erlàbt in irem heuhche–n Alter na en samfte Tood ound nach de Béèrdigoung wirt so alerlài prichtet; ound zoum Schlouss souëched t'Luut ous dèm Judische Gruppli, wyt ewègg vom zersteuhrte Palèschtyna, i dèm Indische Land jédes fur sych en Wààg.
Wo 's nach de Strapaze vo Chriëg, Floucht ound Wanderig rouïger worde–n isch, hàt's neud anderscht cheune sy, als das dië éémaaligi Houhsaagstéllti bim Rabbi Iddo in irem heuhche–n Alter schwach ound schwècher wirt ound chlagt, es wèrd ere bim Lawffe so trummlig. Béglàitet vo de Myrta, aber aw oumsorget vo sàmtliche Kameraade, cha si àntli–ch ire létscht Schnouhf touë. De Ésra louëget stràng drouhf, das Osra's Lyb nach em Ablàbe ouf em Èrdbode bis zour Ràinhàit ligge blybt, ound das ali, wo dië Lych na béruërt gghaa hànd, dië ritouéle Wàschige voornàmed.Dank sy–re gouëte Béziëig zoum lokaale Hèrrscher isch es mugli gsy, das iri Uberréscht neud wië landesuëbli verbrànnt, sondern nach ale Judische Ritouaale–n a me wurdige–n Oort bégrabe wèrded. De Bénjamyn mèrkt scho, das dië Luut i Kakanaya anderi Ritwaal pflàged, aber wànn aw màngs wo de–r Ésra forderet oumbéquèèm isch, gànd em dië fyrliche–n Uëbige–n es hàimeligs Ggfuul. Bi dère Gglàgehàit cheumed ali wider zàme, ound daa psinnt si t'Myrta, wië sy mit eme Houhffe Luut vor déne rabjaate Reuhmerbande ggfluchtet isch ound i Damaskouss a dië alti Osra zàme mit eme Màitli, ébe dère Rahél, anelawft. Dië zwoo sind doo i me–n élànde Zouëstand, hulffloos ound verloore, ound na so froo, wo sy ne Mouët macht ound voorschlaat, me wéli sych ggmàinsam doureschlaa. Bald findt me ja dànn aw de Bénjamyn, wo sych dië druu Frawe irersyts cheund oum en kumere. Ous dère Zyt verzéllt t'Myrta jétz, wië dië Osra trotz alem bald iri Zouëversicht, ire pfiffig Houmoor wider findt, ound wië froo si oum dië alti Fraw gsy isch. Aw ander verzéled vo dère ggloungnige Wanderkameraadin, bald wirt na uber màngs anders gschwàtzt. Soo nimmt's t'Myrta wounder, wië's dànn dèè Jissài gghaa héb mit de Frawe, neud blos iri Myrjam séig em schynts naaggloffe. De–r Ésra topplet naa, aw ihmm séig z'Oore choo, dèè Sitteprédiger héig sych euppe–n in ounsérieuhser Gséllschaft blicke laa 1.
De–r Éhoudi làchlet: „Myn Màischter hàt neud nou ggsàit, èr muësi syni Bootschaft déne bringe, wo si brouhchid ound drouhf losid, sondern hàt sych aw wurkli syner Chounde–n aaggnaa. Daa chounnt mer grad es hubsches Byschpyl in Sy:
„An àim vo déne sturmische Mèurge wo–n àim de hàiss Wind vom Méér hèèr schiër de Schnouhf aptrouckt, ound mer is dië verschwitzte Ggwànder muënd féscht an Lyb hère nèè, an àim vo déne Tààg also, wo t'Luut iri chribligi Spanig chouhm ouhshalted, béglàit i de Jissài in Tàmpel, wo scho–n en Houhffe Luut ouf syni Ounderwysig waarted, ound na méé cheumed stàndig cho lose. Ouf 's Maal git's en Roumel; es Geuïsse steuhrt dèè hàiligé Oort. E Fraw mit verschrànzte Chlàider' ound verstroubleter Frisour, na en Attraktyvi, wéért si gàg e Grouppe vo Mane, wo si zmittst dour dië Gleuïbige dourezééred, tiràkt in fréje Platz vor em Prédiger, ound dië Kèrli hawwed en mit déne Worte–n aa:
„Màischter, dië daa, e Gghuraatni, mer hànd si ouf fruscher Taat mit so me Purschtli verwutscht, dië Éhébràcheri, wo si isch ! Ywandfréi béwise ! Mooses aber, i sym Gsétz gébuutet ouf Éhébrouch – Stàinigoung. Waas sàisch jétz dou dezouë ?“
De Jissài aber, wië wànn er nuut ggheuhrti, pouckt sych ound schrybt euppis am Bode. Dië Mane wider insischtiëred ound wànd wusse: „sàisch aw dou ”stàinige ? – Wië de Mooses, oder waas souscht ?“ Schliëssli louëget er ouhf: „Dèè ounder euï wo fréi vo Sund isch, dèè séll de–r éérschté Stài schmàisse“. Ound schrybt wyter am Bode. Offebaar paff, blybed dië Mane still, wo dië Fraw pbraacht hànd. En alte Maa leuhst sych ous de Grouppe–n ound gaat lyslig zoum Tàmpel ouhs, anderi élteri Séméschter geund em naa, dànn aw dië Jounge, àin' oum de–r ander, bis am Schlouss nou na dië Fraw vor em Jissài staat, zmittst im Ring vom Poublikoum. Jétz louëget de Jissài namaal ouhf: „Fraw mit em verbruëlete Gsicht, woo sind aw Dyni Béglàiter ? Hàt dych jétz niëmert verourtàilt ?“ Drouhf sy, na touhch: “nài, Hèrr, niëmert.“ Ound de Jissài: „Aw ych touë di neud verourtàile. Dou chasch jétz gaa, ound … touë mer nume sundige“ 2.
Ounderdésse isch na vill méé ggwoundrigs Volch anechoo. Vili Luut waartet aber imer na, fur das de Màischter mit de Prédig wyterfaari, ound soo nimmt er de Fade wider ouhf:
„Yr muënd neud màine, i séig choo zoum go 's Gsétz oder p'Profééte–n apschaffe. Ganz im Gàgetàil bi–n i cho 's Gsétz erfule choo. Mèrked euï nou, bis de Himel ound t'Èrde vergeund, vergaat kàs àinzigs Strichli oder Koma vom Gsétz, bis ales gschèè isch. Eupper wo nou–r àis vo de chlynschte Gébot' ouhfleuhst ound 's de Màntsche–n e dèrewààg bybringt, soo eupper hàisst dànn im Himelrych blos de Chlynscht. Eupper aber, wo sàlber de Gébotte naalàbt ound si léért, dèè hàt emaal en groosse Name–n im Himelrych. Ych sàgen euï nàmli: isch euji Ggràchtigkàit neud greuhsser als dië vo de Schriftgléérte–n ound Farisèèëre, so cheumed er uberhawpt neud is Rych vo de Himel. Dië wo t'Schrift kàned, dië hànd ja gglàse, das de Scheupfer p'Màntsche vo Aafang aa als Maa ound Fraw gschaffe hàt ound ggsàit: ”ébe droum verlaat de Màntsch Vatter ound Mouëtter ound hanget a syre Fraw, ound dië bàide wèrded zou–n àim àinzige Lyb”. Yr kàned daas Gébot: ”dou seullsch neud éhébràche”. Ych aber sàge–n euï: Jéde wo–n e Gghuraatni mit gàilem Blick aalouëget, dèè hàt im Hèèrz ine dère Fraw gàgenuber béràits t'Éhé pbroche. Wànn aber dys ràchte–n Awg dych zour Sund verfuërt, so ryss es ouhs ound gghéi 's fourt. Es isch bésser fur dych, das t' àis Organ verluursch, ound neud dyn ganze Kèurper is Hèulefuur gschmisse wirt. Es staat wyter: ”Wèr syni Fraw entlaat, dèè séll ere–n es Schàidigszuugnis gèè”. Ych aber sàge–n euï: Jéde wo syni Fraw entlaat, es wèèr dànn wàge–n Ounzoucht, dèè git Aalaass, das ire gàgenuber Éhébrouch bégange wirt, ound wèèr e Gschideni huraatet, dèè bégaat Éhébrouch.“ 3
Dèèwààg prédiget de Jissài na es Wyli déne Luute wo–n em aagspannt zouëlosed, aaggrégt aw Fraage stéled, wo–n er dànn en Antwort drouhf git, vill i me Glychnis. Wo–n er nach eme Wyli syn Ounderricht apschluusst ound de Tàmpel verlaat, béglàit i–ch en zoum Tràffpounkt mit de Jungere. Ounderwàggs trouck i myni Béwounderig ouhs uber dië Rouë, mit dère–n èr dèè Fall vo der Éhébràcheri ggleuhst hàt, wo's doch klaar gsy isch, das dië sàbe dië Fraw vor ihnn ggschlàikt hànd, zoum en mit irer Fangfraag wéle verwutsche. Allwààg gheuhred si zou déne Schriftgléérte–n ound Farisèèëre. „Éhoudi,“ sàit mer drouhf de Màischter, „dou hàsch ràcht. Hétt i gsàit, dië Fraw héb e Stàinigoung verdiënt, so hétted s' mi wàg Amtsaamaassig aagchlagt; hétt i–ch oumgchéért ggsàit, i fèènd e Stàinigoung z' broutaal als Straaff, so hétted mi dië Kèrli aagchlagt als gottloose Find vom Mooses sym Gsétz.“
„Ound deby hàsch e dèèwààg rouïg, wië ounbétàiliget deglyche taa, es geung di nuut aa; soo euppis brèècht kàn Zwàite fèrtig“ insischtiër i mit my–re Béwounderig.“
„Daas mouë me léére. I myne Jaare–n i–r Àinsamkàit, i de Wuëschti, doo ha mi–ch e Zyt lang eme Wandermèunch aaggschlosse, ound dèè bringt mer dië Uëbig by. Glych was àim béwégt, eub aaggnèèm oder widerli, séig's dour 's Louëge, dour 's Lose, dour's Taschte, dour Ggrouch, dour Gouh oder i Gédanke, ales wo–n àim béwégt, vo–n all dèm mouëme sych sofort dischtanziëre, daas mouë me wèglége. Dèè Wandermèunch ziët wyter ound ych uëbe mi–ch ounablèuhssig, schiër Taag ound Nacht, wàret i–ch i myre–n Àinsamkàit usserscht béschàide làbe. Soo han i mi gguëbt, ouf dië hèrti Aart hani dië Fèèïgkàit erworbe.“
Natuurli wott i wusse: „Màischter, cheunnt ych daas aw léére ?“ ound t'Antwort isch mer wië–n en Pfyl dour 's Hèrz:
„Wèr daas wott léére, mouës zoum Làbe–n ouhs, i t'Àinsamkàit, ound brouhcht en Léérer, wo–n en ouf dèm hèrte Wààg aawyst ound stutzt. I wott's dyr aber neud empféle, Éhoudi. Me cha–n ouf dèm Wààg syni Gfuul apteuhde, de Glawbe, t'Hoffnig ound ébe–n aw t'Liëbi, apteuhde. Jétz isch 's mer e Hulff gsy, vor alem fur dië Fraw, ound wéniger fur mych. Aber waas blybt na vom Làbe–n ooni t'Liëbi ?“ Mit trouhrigem Gsicht sàit er's.
„Ja, Màischter“ sàg i, aber en wounderbaare Syg uber dië Farisèèër tràisch doch devoo.“ „Wië gsàit, es isch mer oum dië Fraw ggange. Aber fur mych isch 's ééner e Niderlaag.“ „E Niderlaag ?!“ cha–ni mys Stouhne neud zrougghébe.
„E Niderlaag, Éhoudi, e Niderlaag. Waas màinsch, wië daas fur dië Farisèèër isch ? Dië han ych doch vor eme béduutende Poublikoum blamiërt ound tuuff gchrànkt. Myn sogénannte Syg wirt doch jétz i ganz Jérousalém oumegschwàtzt. Ound daas vergàssed dië myr neuhd, ound mit dèm wachst ire Hass.“
Naachdànkli lawffe mer es Wyli nàbenand wyter; dànn bricht èr 's Schwyge: „Éhoudi, mys Schicksaal staat féscht. Ouf mych zouë chounnt e groossi Lydeszyt. Soo chounnt 's ouse. Es git kàin Ouhswààg, ych mouës dèè Wààg gaa ound mouës dour dië Lydeszyt doure. – Ych mouës ound ych wott; es gaat oum mys Rych. Es gaat droum, das mys Rych cheuni choo, neud oum mych. – Oum mys Rych isch's mer aw vorig im Tàmpel ggange, neud emaale–n oum dië Fraw.“ Ound na chli spèuhter rédt er wië mit sych sàlber: „Jétz isch myn Syg e Niderlaag. Ound es chounnt na zour usserschte, zour létschte Niderlaag, ound dië – dië isch dànn de groossé Syg, ound dèè Syg wirt de Groundstài vo mym Rych.“ Dië Wort vo mym Màischter hànd mi doo tuuff béruërt ound ouhfggwuëlt, soo séér, das i nou na ha cheune schwyge. Spèuhter hani na màngmaal gghirnet, was i–ch àcht em Jissài na hétt séle sàge, wéles Wort zoum zàige, das ich en neud elàige laa, aber i wusst aw hut 's ràcht Wort nanig. – Soo, ych bi froo, das yr, Myrta ound Ésra, ouf daas Thééma choo sind. Daas hàt mer g'Glàgehàit ggèè, aw daas na z'verzéle, wo doch mys Làbe gaar lang pbrèègt hàt.
Wider hèurt de Boudistisch Mèunch en Momànt ouhf réde. Er psinnt si drouhf, wië–n en dèè Psouëch ous Palèschtyna ous synere Rouë ouseggholt hàt, wië dië verdrängte–n Erinerige wider wië gàgewèrtig worde sind, ound wië–n er sych vo Gédanke–n ound Ggfuul im Zàmehang mit dréi Enttuuschige namaal hàt muëse leuhse. Dië éérschti grooss Enttuuschig isch, das sym Màischter syni Widerbélàbig nach de Chruuzigoung alem Aaschy naa vilicht doch ééner mànschlich als geuttlich isch. Dië zwàit Enttuuschig isch, das aw die Chranke–Hàilige in es schiëffs Liëcht ggraate sind. Dië dritt Enttuuschig isch, das offebaar daas versproche Rych neud choo isch, ound das mit de Zersteuhrig vom Tàmpel aw de Glawbe–n a dèè Gott, wo ja aw em Jissài syn Gott isch, fraagwurdig isch. – Jétz aber ggleuhst vo dèrige Féssle straalet er mit eme Ggmuët vole Liëbi en Momànt nach àinere Richtig, nach ere zwàite Richtig, nach de dritte, de viërte Richtig ound drouhf nach oufe–n ound nach abe straalet er en Momànt mit eme Ggmuët vole Liëbi, bévor er dèèwààg wyter rédt: