LCG005.1 Schàidig ?
So langsam làbt me sych i dèm Poppelsdoorff y. Zoum Erfreuïliche, nàbscht de Kammermousyk (daas Trio entwicklet si nàmli neud schlàcht), gheuhrt aw 's Mousiziëre mit de Chind. De Pawl hàt scho ganz nétt aagfange Gyge–n uëbe, er macht's de Routh naa, wo–n offebaar bégabt isch ound bégàischteret iri Braatsche singe laat. De Maartyn uëbt méé fur sych, daas hàisst, er fantasiërt ouf sym Tschélo Volksliëdli; uberhawpt isch er in e wildi Faase choo, chounnt gèèrn spaat hài, ound wànn 's de Vatter tadlet, so réagiërt er bockig. Daa isch de Hans ganz anderscht, ganz sérieuhs uëbt er jéde Taag prèzys e Halbstound. Er isch ubrigens scho schiër en Spitzeschuëler ound hàt uberhawpt erfreuïli de Chnopf ouhftdaa. 'S Aneli hàt's méé ouf de louschtige Syte, daas bringt màngmaal so originéli Spruch. De Peuïli mouë na 's Àssmànteli, de Reuhzplàtz, aalége, daa sàit èès emaal: "gàll, me béschmoutzt sych ébe méé vo dèm wo zoum Mouhl ousechounnt, als wo me–n ineschoppet." Es anders Maal màint 's: "Stimmt's, das de Liëbgott bi alem deby séig, wo me macht. Aber daas isch doch ounaastàndig ?" Ound dànn cha 's gigele. Oum g'Chind oume wirts de Lydia nië langwylig. Bald ergit si–ch aw e Gglàgehàit fur en Psouëch ir Orgelmanoufaktour, ound en Éxkoursjon mit de Chind is Bééthooven– ound is Schoumann–Houhs isch fascht obligatoorisch fur dië Pianischtin. Dië Stadt am Ry hàt iri scheuhne Syte, aw t'Làde buuted ere Fraw allerhand fur's Ggmuët. T'Oore hànd sych zwaar as Wéschtfààlisch ggweunt gghaa i dèm Ten Hompel, aber das jétz daa ali Hoochtuutsch réded, isch doch en Erliëchterig. Mit all déne Wàchsel ergit si schynts doch aw so euppis wië–n en Uëbig im sych aapasse. Aber ous eme Himel mit stàndig de glyche–n alte Wulchli faart aw màngmaal en Blitz, ound wànn pleutzli so schwaarzi Woulche bis tuuff abe hanged, brouht's neud vill, so cha denaa eupper sych nume béhèrrsche. Im Jàner 1933 ernànnt de Hindenburg de Hinkel zoum Rychs–Kanzler. Am 28. Horner list de Kourt de "Vorwärts" ound verschrickt. "Fuurroot héig de Himel gschoune–n uber Bèrlyn, ound héli Flame héiged ggloderet ous de Koupple – vom Rychstag ! P'Fuurwéér kàmpft mit fuffzàà Leuschzuug, p'Polizéi entdéckt en Brandhèrd im Réschtorang, aber bald drouhf na méé verstreuïti Brandhèrd. De Sitzigssaal brànnt liëchterloo. Z'éérscht verbuutet t'Hitz de Fuurwéér de Zouëgang. Vo nach de Nuune z'Aabig bis gàg dië halbi Zwài z'Nacht muënd s' leusche. P'Polizéi verhaftet en jounge Mouhrer, Van der Lubbe hàissi dèè, er séll schynts gstande haa." T'Vonnaa isch entsétzt ound gséét schlimms verouhs. Si wott de "Vorwärts" ébefalls làse–n ound louëget em Kourt uber t'Schoultere. Daa stéllt dèè dië Fraag in Rouhm: "Cui bono ? – Soo euppis isch kàn Zouëfall, e Wouche vor de Rychstaagswaale ! Daas Fuur isch wië–n e luuchtigi e Fackle wyt uber's Tuutsche Rych ouhs, es beuhses Gschèè z'verchunde, e schlimi Ggfaar. " Ound wurkli; scho droot de Hinkel: "Es gibt jetzt kein Erbarmen, wer sich uns in den Weg stellt, wird niedergemacht. Das Deutsche Volk wird für Milde kein Verständnis haben. Jeder kommunistische Funktionär wird erschossen, wo er angetroffen wird. Die kommunistischen Abgeordneten müssen noch diese Nacht aufgehängt werden. Alles ist festzusetzen, was mit den Kommunisten im Bunde steht. Auch gegen Sozialdemokraten und Reichsbanner gibt es jetzt keine Schonung mehr." Na am glyche Taag erlaat 's Reichskabinett e Nootveroornig "zum Schoutz von Volk und Staat" ound Trouppe vo de nazjonaalsozjalistische SA spééred Komounischte–n ound Sozjalischte–n i Chàler, Tournhale–n ound Schuure–n y. Nou scho z'Bèrlyn wèrded anderthalbtouhsig Mitglider vo de K.P. i Schoutzhaft ggnaa, bis Mitti Mài elàige–n i Pruusse méé wéder hounderttouhsig politischi Gàgner. Es provisoorischs Konzàntrazjoonslaager gaat ouhf i Dachau. Angscht sànkt sych bléischwèèr wië–n e Lèèmig ouf p'Béveulkerig. Hàiss vor Entsétze wirts em Profàsser Chrafft. Èr fuurcht fur t'Théology, fur dië chrischtliche Wèrt uberhawpt. Me mouës sych wéére, euppis touë. Èèr mouës euppis touë gàg dië Entwicklig. Im Tuutsche fèènd er kà réligjeuhsi Zytig, wo na wuur kritischi Artikel troucke. Niëne–t im Tuutsche nèèmt e Zytig na régiërigskritischi Artikel. Zàme mit eme béfrundete Schwyzer Koléég grundet er e théoloogischi Zytschrift als Plattform fur dië Fraag: „Wië cha g'Chile fur dië Évangéélischi Haltig ystaa gàge dië machtpsàsse–n Idéology ?“ Soo–n e Zytschrift, sogaar ous de Schwyz, daas wàiss er, forderet fruëner oder spèuhter de Zorn vom Rychs–Kanzler ouse, ound daas cha gfèuhrli wèrde. Droum schrybt er scho ir éérschte–n Ouhsgaab, èr wéll Théology trybe, Théology ound nou Théology, zwaar i lyslig gstàigereter Toonlaag, aber ooni tiràkti Bézouhgnaam. I dère Zyt passiërts emaal, das t'Yvonne von Paryll ganz ouhfggrégt zrougg chounnt vo me Dankgottesdiënscht vom Paschtor Dibelius ound verzéllt, i Gàgewaart vo heuhche Naazi in Ouniform héig dèè évangéélisché Gàneraal-Souperintàndant schaamloos dère Hinkelpartéi ggheubelet. In irer Empeuhrig uber dië chnàchtisch Haltig héig sy muëse–n em Dibelius ali Schand zouë–ruëffe. Passiërt séig nuut i dère Chile, ubrigens gstoosse voll vo Luut. De Kourt verschrickt ound rédt ere zouë, si séll ouhfpasse. Daas wider gheuhrt t'Lydia, ound àinewààg veràngschtiget schréit si, dië Vonnaa séll gféligscht a g'Chind tànke. Àis Wort git's ander, t'Lydia fluchtet vor irem Wouëtouhsbruch i g'Chouchi ound schmàtteret Ggschyr an Bode. „Myr muënd mitenand réde“ sàit am andere–n Aabig de Kourt zou syner Fraw, wo dië chlyne Chind im Bétt sind ound dië greuhssere–n a de–n Ouhfgabe, ound gaat mit ire–n i 's Buro. Daa schmeuckt's wéniger nach dèm Chabis mit Spàck, wo p'Bèrta ouhftischtet gghaa hàt. Wo t'Lydia ouf em Sàssel sitzt, de–r Oberkèurper graad ouhfggrichdt, t'Èrm styff uber de Brouscht verschrànkt, nimmt èr vis–à–vy Platz. Syni Haltig tounkt t'Lydia vornedoure locker, aber wië–n ere–n inere Spanig apzwounge, wo–n er si–ch ire zouë nàigt ound èrnscht, mit samfter Stimm aafangt: „Ych mache myr Sorge, wië–s séll wytergaa mit euïser Familje. Dië politisch Sitwazjon i Tuutschland gséét bédànkli ouhs, ganz ubel. Es sind ja huuffewys Génosse verhaftet ound schynts ggfolteret worde. Aw ych sàlber bi–n èxponiërt als Mitglyd vo de Tuutsche Sozjalistische Partéi. Daas macht mer Sorge wàge Dyr ound wàg de Chind. Aber myni wichtigscht Ouhfgaab gséé–n ych hut halt doch, grad hut éérscht ràcht, im Kampf gàge dèè gottloosé Nazjonaalsozjalismouss. Wànn em Jéésoouss syni Bootschaft bédroot isch, cha–n ych, tèurff ych neud myn Poschte verlaa, neud égoistisch àinzig a p'Familje tànke,“ T'Lydia schwygt, si kànnt ja ire Maa ound syn Yfer fur 's Évangééljoum ound gàge dië brouni Ggfaar. Èr faart wyter: "Ych gibe jétz neuï e Théoloogischi Zytschrift ouse, ubrigens i de Schwyz ound sicher ràin théoloogisch, wië wànn nuut wèèr. Mer bringed nuut wéder théoloogischi Fraage, aber nou scho dië sind hut i dèm Land dèèwààg brànzlig, das ych neud wàiss, wië vill i tèurff rissggiëre. Daas gaat aw Dych neuïme–n aa, ound euïsi Chind, ound daas isch àin Ground, waroum i wétt mit Dyr uber t'Zouëkoumft réde." Nach ere Pawse faart er wyter: „Dànn na daas; ych gsééne scho, wië schwèèr 's fur Dych isch, sit t'Vonnaa mit euïs zàme làbt." T'Lydia, verschrocke, wo–n er si so tiràkt vor 's Probléém anestéllt, staggelet: „Dou màinsch wàge géschter ? Aber daas isch gsy, will i ggmàint ha … jaa, ébe … will i scho tànke … wàge dère Ggfaar.“ De Kourt faart wyter, soo wië–n er 's plaant hàt, bédèuhchtig, mit vile Pawse: „Daas bégryff i gouët, aber fur mych isch es nou–r en Hywys, es Zàiche wië's Dyr gèung nàbe–n euïs zwài Verliëbte. – Dië Liëbi isch àifach daa, ych cha si neud apstryte. – Ych bi–n i Dyner Schould, zou dèm mouë–n i staa. – Mit dèm sàg der ja nuut neuïs. Myr bàide wussed ja scho lang, das 's zwuschet euïs nume–n isch wië–n am Aafang, das 's schwirig worde–n isch, das 's haperet, sicher wàg myner pbrouëffliche–n Entwicklig, wàge déne–n Entschàid, déne Verànderige, wo si mit sych pbraacht hàt, aw wàge myr ound Vonnaa, daa wott i gaar nuut béscheuhnige. – Aber, i mouë–s éérli sy; myr muënd offe mitenand réde. Scho daas isch doch scho en Fèèler gsy, das myr uberhawpt gghuraate hànd. Momoll; myni Mouëtter hàt dië Éhé wéle, myni Mouëtter hàt ébe mym Joung–Gsélelàbe nume wéle zouëlouëge, sy lyt mer in Oore, en lédige Pfaarer, daas geung neuhd, ound Dou hàsch ere ggfale, ubrigens mit Ràcht, aber ych hétt séle, nài ych hétt muëse énèrgisch dezouë staa, i séig neud paraat, neud ryff fur en Éhé, myr passid neud zàme. Aber ych ha deglyche tdaa, im Aafang hàts ja ouhsgséé, es giëng, aber ouf t'Douhr isch mys Natouréll scho stèrcher gsy ound furechoo. Ych bi–n aber aw en andere worde, ha mi ggwandlet. I myr isch wië–n es Vertwache passiërt. Ych gspuur aw, wië Dou drounder lydisch. Daa stéllt sych hut àifach p'Fraag, wië 's wèèr fur Dych, wà myr ousenand giënged.“
„Dou wottsch Di lo schàide ! Wottsch mi loos haa !“ Jétz isch ere 's ouseggroutscht, ound si bricht i Trèène–n ouhs ound ire Kèurper wirt vom Schlouchzge–n erschutteret. „Neud e soo“, de Kourt, „Neud e soo màin i 's“. Ound nach eme Wyli bittet er: „Los jétz zouë, ych wott gaar nuut. Ych als de Schouldig ha daa nuut z'wéle. Ych wétt Dyr àifach sàge, falls Dou soo euppis wéttsch, ych lég Der kài Stài in Wààg. Ych bi fur e groosszugigi Leuhsig paraat. Ych han aw mit de Vonnaa druber ggrédt, ound sy isch ganz myner Màinig.“ Dèè Satz faart wië–n es Màsser dour t'Lydia: „Hàt er zéérscht mit dère muëse réde ?!“ tànkt si, ound: „De Zytpounkt fur dië Fraag isch à wider kuën ggwèèlt. Soo chourz vor Ooschtere.“ Aber si laat dië Sàtz im Briëgge–n oundergaa ound chouhm gheuhrt si na: „T'Entschàidig lyt bi Dyr.“ De Kourt waartet rouïg, bis ire Schnouhf wider chli rouïger gaat, dànn: „I ha dië Fraag z'lang vor mi hère gschobe. Es gaat mer ja wurkli neud droum, Dych wéle loos wèrde, ouf kàn Fall. I han ébe lang ggfuurcht, es gsèèch soo ouhs. Droum han i gschwige. Z'lang gschwige. Es séll aber neud soo ouhsgséé, es wèèr aw neud richtig. Daas vo géschter Aabig, wië séll i sàge, isch nië de Ground, aber doch na 's Treupfli is voll Fass wo mer zàiget hàt, de Voorstooss muës vo myr ouhs choo. Grad jétz, wo me neud wàiss, wië daas i dèm Tuutsche Rych wyter gaat. Ych wàiss, e Schàidig isch en groosse Schritt ound en schwèère–n Entschlouss. Uberlégg der 's gouët, nimm der ali Zyt, bésprich 's mit Luute, wo Dou vertrowsch. Ych wétt àifach na sàge, fur euïs druu isch es àifacher, wà mer wussed, a waas mer sind.
Es isch na chli wyter ggrédt worde, aber bald hànd bàidi dië pynli Sitouazjon liëber meuge–n apschluusse. Nach em Aabigchéér gaat t'Lydia is Bétt. A Schlaaff cha si neud tànke, aber aw neud a fur ound wider e Schàidig, vill méé wourmt si: