Waffeschoutzinizjatyve
Es Gsprèuhch vom Hàini Habicht mit em Reubi Raab ound em Xaver Pèrthé:
H.H.: Salu Reubi, dou stimmsch doch sicher aw "ja" am Dryzààte ?
R.R.: Wàge waas ?
H.H.: Fur de Schoutz vor Waffeggwalt !
R.R.: Boundesraat ound Parlamànt sind doch degàge.
H.H.: Jaa, aber tànk doch a dië vile wo sych mit Ordonanzwaffe verschuussed. P'Psuchjaater, uberhawpt vili Teukter, sind ja méérhàitli degàge.
Xaver Pèrthé: Es trifft zouë, das sych i kàm Euïropèèische Land rélatyv dèèwààg vill Ywoner sàlber verschuussed, wië–n i de Schwyz.
R.R.: Ych verstaa ja dië gouët Màinig. Aber myr chounnt daas Inizjatyvggomitéé voor wië–n en Tokter, wo–me Pazjànt mit pbrochem Bài es Pflaschter ubers Chnuu chlàbti ound e soo fourt liësti. Wàn eupper sych wott sys Làbe nèè, so chounnt er aw ooni Schousswaffe–n ouhs. Dië huuffigscht Fréitoodmétoode–n im Kanton Zuri isch ouhfhànke, abeschuusse ound vergifte, bi Frawe àinewààg Gift.
X.P.: Me hàt scho màngs tdaa, zoum teuhdlichi Vergiftige verhindere. Gift wo–n im Handel sind gàge–n Insàkte, Muus ound Ratte sind lang nume so gfèuhrli wië fruëner ound denaa Giftklasse wèrded nou na gàg Ouhswys apgèè, Médikamànt gàge Rézàpt.
H.H.: Also séll me–n aw bi Schousswaffe handle.
R.R.: Wèr entschlosse–n ous em Làbe gaa wott, hortet dië verschribne Chapsle, bis e teuhdlichi Doosis zàme–n isch. Vili Mane hànked sych àinewààg ouhf ound wèr kàn Strick hàt, nimmt de Gourt. Ander Luut goumpet ous em Fàischter oder vo me Tourm obe–n abe. Dië sind nachèr gglèèmt oder verchrupplet ound hànd éérscht ràcht kà Freuïd méé am Làbe. Wider ander schnyded sych p'Poulsaadere–n ouhf.
X.P.: Aber dië cheumed màischtens mit em Làbe devoo, will s' neud ràcht wussed, woo schnyde, ound will s' mèrked, wië's wéé touët ound lang gaat.
R.R.: Aber dië, wo–n ouf Aahiëb tupfed, verbluëted ales oum si–ch oume. Daas gséét dànn ouhs ! Ound wèr mouës dànn boutze ? Am schlimmschte sind aber dië, wo vor en Zouhg ràned oder vor en Laschtwage, wo nume cha bràmse. Mànge Lokifuërer hàt droufabe na lang gglitte–n ound Albtreuïm gghaa.
X.P.: Dou sprichsch p'Fraag aa, eub nach Erschwèèrig vom Zouëgang zou Schousswaffe sych defuur méé Luut ouf anderi Aart 's Làbe nèèmted. Vor feuïf Jaare sind im Angelsächsische Spraachrouhm zàà Artikel zàmegfasst worde, wo daas pbruëfft hànd, Zwéé Artikel hànd daas cheune naawyse, dië andere–n acht Arbete hànd heuhchschtes e ggringi Verschiëbig ggfounde.
H.H.: Also gheuhred Armééwaffe–n is Zuughouhs, grad aw wàg déne Chourzschlousshandlige, wo–n eupperem grad es ggladnigs Ggwéér i t'Hand chounnt !
R.R.: Git's dië wurkli ? Ych màinti, wèr sych 's Làbe nimt, hàt sych scho màngisch hy–n ound hèèr uberlàit, ounder wéle–n Oumstànd ound ouf wéli Aart. Sicher, Aateuhnige machid schynt's dië màischte, aber dië Hinderblibnige wànd 's neud waar haa ound si wussed dàn amig nuut méé devoo, ound so chounnt's ene pleutzli voor.
X.P.: Verschideni Stouhdje finded, das vo ale déne, wo sych verschuussed knapp t'Hélfti t'Armééwaffe brouhched, aber psounders Mane–n ounder viërzgi oder dànn uber sàchzgi. Mit irer àigne Sportwaffe bringed sych ééner Mane zwusche 40 ound 50 oum. Daas wirt soo interprétjert, dass Chourzchlousshandlige ééner mit de–r Armééwaffe veruëbt wèrded, als mit de privaate Waffe.
R.R.: Me cha natuurli aw sàge, das me–n es ggwusses Alter haa mouës, bis me sych en àigeni Waffe cha làischte.
H.H.: Ych tànke–n a dië, wo sych im trounkne–n Élànd verschuussed.
R.R.: Wànn àine soo psoffe–n isch, das er nume wàiss, was er macht, so tupft er allwààg aw bim schuusse denàbe.
X.P.: Mit de–r Arméé 21 isch im Zwàitouhsigoundviëri t'Arméé béràits rédouzjert worde, psounders bi de Jaargàng uber viërzgi. Sider sind nou na halb so vill Armééschousswaffe–n oume wie zwusche 1995 ound 2003. Sit 2004 hàt sych nou na euppe t'Hélfti vo de 30–40–jèuhrige verschosse. Ouf de–r andere Syte hànd sych séér vill méé nametli–ch élteri Luut vo organisiërte Stèrbéhàlffer in Tood béglàite laa.
R.R.: Daas isch doch apsourd. Ouf de–r àinte Syte wott me–n àim t'Schousswaffe wègnèè, ouf de–r andere verhilfft me wider zou teuhdliche Pile.
X.P.: Apsourd isch's richtig Wort; de Camus fangt syni Stouhdje uber 's Apsourde mit em Satz aa, dië àinzigi Filosoofischi Fraag, wo 's de Wèrt isch, séig dië nach em Sinn vom Làbe. Dië muës me mit de–r àigene Ystélig zoum Fréitood praktisch béantworte.
H.H.: Sych sàlber teuhde–n isch 's àint. Aber tànk aw a so gràsslichi Blouëttaate wië synerzyt i Zouhg, wo–n en Quèroulant wild oum sych gschosse hàt.
R.R.: Grad soo àine uberlàit sych lang vorane, was er im Sinn hàt. Grad dië nàmed de–r àige Tood in Chawff. Waas wirt àcht àifacher, wà mer dië Inizjatyve–n aanàmed, sych e Schousswaffe psorge–n oder e Bombe bowe–n ound sych mitsamt de vermàintliche Finde–n i t'Louft sprànge ? Ound isch daas dànn bésser ?
H.H.: Ych wusst èumel neud, wohèèr de Spràngstoff nèè.
X.P.: Nitro–Verbindige. – Vor neud allzou vile Jaare spràngt z'Amèrika àine mit eme Sack vole Dunger es ganzes Ychawffszàntroum mit ale Luute–n i t'Louft. – Sogaar denaa es Hèèrzmittel àignet sych als Spràngstoff.
H.H.: Daas mag ja sy. Aber dèè Maa, wo dië béruëmti Schy–Kanone, syni Fraw, z'tood gschosse hàt, hàt t'Armééwaffe gnaa.
R.R.: Prèzys daas isch en Fall, wo natuurli groosses Ouhfsàà macht, es Ouhfsàà, wo zou émozjonaale Schluss verfuërt.
X.P.: Daas isch scho kàn Àinzelfall. Màng Frawe–n ound Chind wèrded mit èènliche Drooïge turanisiërt.
R.R.: Ound waas sind daas fur Mane ? Mached daas fridlichi Burger, wo mit sych ound de Wàlt zfride sind ?
X.P.: De–r Alkàhool spillt e groossi Role grad bi déne–n Yfersouchtsdélikt. Es isch scho soo, Mane, wo nume–n ouhs ound y wussed, graated gèrn in Alkàhol oder i t'Drooge, ound im Rouhsch brouhcht's nume vill, so verluured s' na ganz de Chopf.
H.H.: Ébe gséésch !
R.R.: Aber los ! Sind dië i dèm Zouëstand ound hànd s' neud grad es Ggwéér oum de Wààg, so langet déne na gschwind es Chouchimàsser oder es Biëli. Me cha doch neud àifach Màsser, Biëli ound Bickel verbuute, will me demit cha Luut teuhde.
X.P.:Me muësst sych aw es Waffegsétz uberlége, wo prèzys déne, wo sych widerholt zumftig bérouhsched, iri Waffe wègnimmt, ound zwaar sàmtlichi Waffe.
H.H.: Ych gsééne scho, myr wèrded neud àinig.
'''R.R.: Louëge mer, was 's Volch am Dryzààte dezouë sàit.