LCG11.Ynachte1
I de Schwyz, vo de–r àigetliche Noot ound Angscht verschoont, wèrded im Lawff vo de Jaare, nach em Zàmebrouch vom touhsigjèuhrige Rych, nach Hiroschima ound Nagasaki, nach em Tschèuhrtschill syre Zuri–Rèèd mit de Forderig nach eme ggàinte–n Euïroopa, nach em Marshall–Plaan, nach all dèm wèrded t'Erinerige–n a dië oungghuuri ound broutaali, rassewaansinigi Veririg vo me ganze Volch méé ound méé schéémehaft, wië dèè Hotélchaschte, wo me draa verby choo isch, bi Schnéé ound Nàbel scho bald soubschtanzloos ound schattehaft schynt. Vill isch na t'Rèèd vo dère ggwaltige Zersteuhrig ound ounhàimliche Raadjooaktivitèèt, ound de Profàsser Chrafft angaschiërt sych jétz gàg t'Atoombombe. Anderi wider fuurched dië rooti Diktatour, ound méé ound méé aw fallt àim de Wandel ouhf i de Béziëig zwusche Fraw ound Maa.
T' Apdankig vo–n ere Pèrson ous em wytere Verwandtechràis isch en Aalaass, wo me sych ounder Baase–n ound Véttere trifft; daa gaat t'Lydja elàige hy. Si wott iri Verwandte wider emaal gséé. A so me Làidmaal chounnt ébe–n aw daas Thééma vo Fraw ound Gséllschaft ouhf.
"Dië Fraw vo Parill schrybi schynts jétz aw" bémèrkt de Ggousèng Schaaggi. "Jaa" wàiss Lydja's Schweuschter Silvja, "“Die wirkliche Frau“ hàisst ires Bouëch. Ali Frawe séiged Muëttere vo de Làbige; soo euppis stèung schynts drin. Waas hàt à dië Vonnaa wéle wusse vo Mouëtterschaft ? Daas hétt si muëse sàlber erlàbe; aber ébe." T'Dorétte, e Schwèuhgeri wàiss: "Neuï chèèm iri Schrift uber p'Fraw i de Wortverchundig ouse." "Si wott" tràit de Vétter Manfréd by: "das p'Frawe jétz aw tèurffid prèdige." "Jàà gàll" wirfft t'Dorétte y, "myr Frawe sind aw eupper, me mouë–n is nou lo mache" ound t'Silvja: "E gschidni Fraw isch hut à kà Sàltehàit méé", de Schaaggi: "scho fascht de Normaalfaall". De Manfréd, wo gèèrn e chli is doziëre chounnt: "Wà me nou tànkt, wië sych màngs ggànderet hàt. Daas isch aber p'Folg vo–re loogische–n Entwicklig." Was draa loogisch sy séll wott de Schaaggi wusse. De Manfréd erchlèèrt, daas gèung ouf houndert Jaar zrougg:
"Im jounge Boundesstaat vo 1948, bringt t'Indouschtrjalisiërig en Oumvertàilig vo Vermeuge, ganzi Béveulkerigstàil veraarmed, es wirt méé Alkàhool trounke, ound glychzytig verluured dië zwoo Staats–Chile–n iri Macht uber Zivylstand ound Schouëlouhfsicht. Gàge dië Noot gits sozjaali Inizjatyve–n ound Aastalte, tàils vo chirchlicher, tàils vo privaater Syte. Daas entlaschtet de Staat, ound dèè synersyts ounderstutzt hinedry dië Tèuhtigkàite tàils ubernimmt er si aw. Me tànki nou a Chranki ound Invalydi a Kèurper ound Ggmuët, a béhindereti ound vernaachlèuhssigti Chind, a t'Alkehoolfuursoorg ound –Verhuëtig. Doo tràtted Frawe es éérschts Maal ouhf mit tèuhtiger Hulff, béruëmti Byspyl sind t'Sousanna Oréli mit de Grundig vo alkehoolfréje Wirtschafte, p'Fanny Moser mit de–r Inizjatyve fur Ounderricht i Houhswirtschaft ound Pbrouëff, ound t'Mary Hàim–Veugtli, dië éérschti Èèrzti vo de Schwyz."
"Doo scho hàts starchi ound gschydi Frawe gghaa !" stouhnt t'Silvja. De Vétter Manfréd faart wyter:
"Elài scho t'Indouschtrialisiërig bringt tuuffgryffendi Verànderige–n im Verhéltnis vo Fraw ound Maa. Was im Mittelalter de Wéérstand gsy isch mit sym Idéal vom Ritter ound syner Aapbàttete, mit de Chriëgerkaschte, wo hétt séle dië andere schutze; was de Léérstand gsy isch mit de Zeulibatèère Priëschter ound mit déne–n im Chlooschter versorgete Joumpfere; ound was de Nèèrstand gsy isch mit de Landwirtschaft, wo p'Mane sych organisiërt hànd uber dië kèurperli stràngere–n Arbete, ound p'Frawe sych organisiërt hànd mit em Réschim uber Houhs, Hoof ound Naawouchs; dië ganzi Arbetstàilig verluurt ire Zwàck mit de Fabrikarbet, mit de Hàimarbet, aber aw mit déne–n Arbete, wo kompliziërters Tànke fordered. Dèèwààg isch t'Role vo de Gschlàchter fraagwurdig worde."
"Aber daas isch doch Vergangehàit" màint t'Silvja: "Na vor dèm zwàite Wàltchriëg hàt me ganz anderscht tànkt. Ound t'Dorétte: "sit wànn cheund myr Schwyzerine stime ?"
"Nou Gédould" maant de Manfréd: "En ggwaltige Schouhb chounnt ébe–n im zwànzgischte Jaarhoundert. Psounders wàret em 2. Wàltchriëg, aber aw scho wàret em éérschte, stèund wytoume z'Euïroopa p'Mane im Fàld, vili blybed déét ligge, vili, vor alem Tuutschi ound Euhschtrycher, cheumed éérscht spaat, wàn uberhawpt, ous Chriëgsgfangeschaft hài, vili sind am Kèurper, vili am Ggmuët, ound vili a bàidem verchrupplet. Dië vatterloosi Gséllscheft pburdet de Frawe groossi Laschte–n ouhf, séigs kèurperlich, séigs a Muë, séigs a Verantwortig. I de chriëgfuërende Lànder, psounders im Tuutsche, muënd dië Frawe de Maa stéle; ound si hànd sych béwèèrt."
Dorétte: "Natuurli, ouf daas hy hànd dië Frawe nume verstande, weroum si muëssted mit em Houhshalt zfride sy, màngi hànd Freuïd uberchoo a sogénannte Manepbruëff, ound a Sàlpstàndigkàit, am àige verdiënte Gàlt." "Vergiss neud, am béféle" speuttlet de Schaaggi: "chourz; si hànd i de Manewàlt Fouëss ggfasst, wéle blybe–n ound éérscht ràcht inedtràngt."
"Inedtràngt ?!" réklamiërt Lydja's Schwèuhgeri Dorétte: "Yr Mane hànd euïs Frawe lang ggnouëg ounderdrouckt."
"Grad han i wéle sàge" wider de Manfréd: ": es isch zou–re Konkourànz choo. Frawe mached jétz dië glyche–n Arbete wië Mane, 's git aber neud méé Stéle, im Gàgetàil. Zwaar schafft de Wandel vo Tèchnik ound Indouschtry scho neuji Arbete, aber huuffewys ubernàmed Maschyne dië alte. Droum kàmpfed Frawe–n ound Mane oum dië glyche Peuschte–n ound droum sinked t'Leuh. Es laat sych aber neud àndere, das ous kànere Chante méé Flussigs ousechounnt, als 's drin hàt. Wànn g'Cheuschte styged, geund p'Pryse–n oufe, ound wànn t'Leuh styged, wachsed g'Cheuschte–n aa, psounders, wànn de greuhscht Poschte 's Pèersonaal wirt."
T'Dorétte chlagt: "Ound yr Schwyzer Mane sind imer na gàg euïses Stimmràcht !
"Euïsi Béveulkerig" doziërt de Vétter Manfréd: "hàt ébe dië Entwicklig neud e soo mit uberchoo wië t'Luut in oumligende Lànder." T'Lydja, wo bis jétz nou still denàbe ggsàsse–n isch, rédt jétz mit rouïger Stimm: "Ych ha ja lang dousse gglàbt gghaa, wànn aw blos bis chourz vor dèm Chriëg. Aber dië Stimig vo ounhàimlicher Ggwalt, vo Angscht; daas beuhse Misstrowe, dië ggfuurchigi Stimig, daas cha sych chouhm eupper voorstéle, wo 's neud erlàbt hàt. Aber déét àne staat en Flugel; wànn er nuut degàge hànd, wuur i gèrn go probiëre, wië–n er teuhnt." ound staat ouhf. "Ow jaa" ruëffed es paari, spil is euppis voor." T'Lydja prèloudiërt e chli, drouhf faat si aa spile. – De Vétter Manfréd nickt: "Mondschysonaate."