LCG004. E neuji Oumgàbig
Es paar Wouche spèuhter chounnt de Dogmatiker Kourt Chrafft en éérevole Rouëff a dië Théoloogisch Fakoultèèt vo Poppelsdorf uber. Zytig ouf Séméschteraafang verlaat p'Familje Chrafft–Gyger mit de feuïf Chind, de Sékrétèèrin Yvonne von Paryll ound de treuje Cheuchi Bèrta ires Hài z'Ten Hompel ound richtet sych am neuje–n Oort huusli–ch y. Wà me mit feuïf Chind mouës zugle, cha me na so fruë aafange voorbéràite–n ound na so gouët plaane, so chounnt's irgendwië imer zou Dourenand, Ouhfrégig ound Ourouë, ound so planged ali Bétàiligte nach me Momànt Pawse, Entspanig ound Rouë, na vor me–n am neuje–n Oort fèrtig yggricht isch. De Kourt mouës syn Arbetsplatz ja ébefalls zwàgmache, ound so isch èr mit de Vonnaa scho lang i–r Ounivèrsitèèt. Hut hàt er ja na syni Aatrittsvoorlàsig. T'Lydia uëbt am Klaviër e hàikli Stéll. De Peuïli ggvàtterlet denàbe mit sym Thédibààr. Aber ouf àimaal chounnt er syni Mouëtter am Ggwand cho zië ound sàit: Dou Mami, de Bààrli sàit, dou séllsch ouhfhèure mit dèm Lèrm, er héig Chopfwéé."
Bi syner Aatrittsvoorlàsig isch de Saal gstoosse voll, ound scho nach de bégàischterete–n Yfuërig vom Dékaan béglàitet en toosende–n Applaws de Profàsser Chrafft as Rédnerpoult. Àinzig es paar Mane–n i brouhne–n Ouniforme, wo bi Zyte–n ir éérschte Ràje Plàtz pbsétzt hànd, blybed i fràcher Haltig bràit déét hocke, verzichted aber ouf Peuhble, allwààg fuuled s' sych séér ir Minderhàit. Neud emaal doo, wo de Théoloog uber dië Stéll im Pawlouss–Briëf a t' Reuhmer rédt: „Wer an ihn glaubt, wird nicht zuschanden werden; denn es ist kein Unterschied zwischen Jude und Grieche.“ Ouhfgschribe wèrded dië Naazi dèrig Sàtz wool haa. Nach de Voorlàsig tràffed sych t'Honorazjoore zou me chlyne–n Imbiss. I Hyblick ouf dië wirtschaftli Sitouazjon git's nuut feuïdaals. Dië màischte Koléége, neud ali, imerhy dië wichtigschte, cheumed cho gratouliëre ound stoossed mit em neDozànt aa, aw erstouhnli vill vo andere Fakoultèète. Gly aber lootst de Dékaan vo–n évangéélische Théolooge–n euïse Kourt zàme mit es paarne–n Ouhserwèèlte zou sych hài. Déét trouckt er em vor allne chrèftig t'Hand, làit em dië Lingg ouf t'Achsle–n ound macht em es Komplimànt fur syn Mouët, verbounde mit de Hoffnig, das dèè kà beuhsi Folge héig: „Ich bin ja so froh, dass jemand, was sage ich, dass Sie so offen sprechen. Wir brauchen das so nötig, und so selten wird es getan. In diesem Sinn haben Sie meinen besten, meinen innigsten Dank. !“ Aw dië andere Fakoultèètskoléége stimed i dèè Dank y, schliëssli hàt de Dékaan scho nou dië Hère–n ygglade, wo sych ébefalls Sorge mached wàg déne nazjonaalsozjalistische–n Oumtryb.
Spézjéll stéllt de Dékaan em Profàsser Chrafft de Dietrich Bonhoeffer und de Pastor Martin Niemöller ous Berlin–Dahlem voor, wo vo ousswèrts aaggràist sind. De Profàsser Bonhoeffer prichtet, i Halle héig chuurzli–ch en Tross Lumel, waarschynli, nài sicher ouhfghétzti Aahànger vo de Hinkelpartéi, a–r Ounivèrsitèèt soo lang ound soo fràch Radaw ggmacht, das de Paschtor Günther Dehn syni Dozàntour neud hàt cheune–n aatràtte. Uberaal efèng tràtted dië Steuhréfryde–n ouhf, ound si wèrded imer rucksichtslooser ound gfèuhrlicher. T'Régiërig schynt neud wurkli wéle–n yschryte degàge, nametli sit dèè Mitti–Ràchts Politiker am Rouëder isch, dèè Brüning. Me cha nou froo sy, das em Profàsser Chrafft syni Aatrittsvoorlàsig neud gsteuhrt worde–n isch. Imerhy hànd sych so Kèrli i SS–Ouniforme furedtràngt gghaa, aber vo de Fakoultèèt ouhs hàt me voorsorgli Mund–zu–Mund Propaganda ggmacht, ound dèèwààg de Heuhrsaal poumpsvoll vo vernumftige Luut pbraacht ound verhinderet, das t'Naazi Stounk ggmacht hétted. Ubrigens sind dank Fuurspraach vom Clemens August Graf von Galen aw Koléége vo de katolische Fakoultèèt deby gsy. Alerdings, maant t'Yvonne von Paryll, muës àim grad t'Entwicklig innerhalb vo de Loutheraanische Chile Sorge mache, ound de Kourt stéllt hourtig syni Sékrétèèrin ound théoloogischi Hulff déne Koléége voor, wo si nanig kàned ound sych allwààg ggfrèuhget hànd,waas dië wyblich Pèrson sych ousenàmi, e so ounouhfgforderet 's Wort z'nèè: „Myr schaffed àng zàme–n ound màngs Maal nimmt p'Frau von Paryll myni Gédanke voorewègg. Ych wusst neud, wië–n ych mit myne–n Ouhfgaabe fèrtig wuur, wànn ych sy neud hétt“ sàit er ound ergànzt, neud nou nèèm si ihmm vill Aarbet ap mit intéligànte–n Ouhszuug ous de Literatour dank ire spraachliche Kànntnisse–n i Latyn, Altgriëchisch ound Hébrèèisch, wië–n aw dank irer filosoofische Bildig nach Heinrich Scholz, sondern si séig aw e kritischi ound originéli Diskoussjoonspartneri. Drouhf de Hèr Dékaan, wo ja dië Vonnaa scho kànnt ound vo sym Schwyzer Koléég oriàntiërt worde–n isch, aber doch Wèrt drouhf làit, das p'Forme ggwaart blybed: „Na, so werden Sie uns nun die Bedenken hinsichtlich unserer Kirche etwas erläutern.“
Scho chourz nach em Chriëg séig sy, t'Vonnaa, tuuff béydrouckt worde vom Hèr Profàsser syner Maanig, dië Alianz vo Kàisertroon ound Altaar stiëng im Widersprouch zou me chrischtliche Làbe fur Gott. Èr héig doo de–r Ouhsdrouck „Bindestrich–Theologie“ pbrèègt fur t'Haltig vo so kirchliche Wurdetrààger wië vom Évangéélische–n Oberchileraat Hèr Möller mit sym „tiefempfundenen Dankeswort an unseren fürstlichen Schirmherr“. Ound jétz héig sy zàme mit irem Schéff Bédànke, will so Chilefuërer wië de–r Otto Dibelius ound de Detlev von Arnim–Kröchlendorff de Toon aagànd im évangéélische Chilebound, dèm Dachverband der Lutherischen Landeskirchen, ound neud Mane wië de Christoph Blumhardt àine gsy wèèr, oder de Georg Fritze. Neud grad en Oumstourz vo de Chile, aber doch e Neuïpsinig wèèr pitter neuhtig, ound de Joubel vom Hèr von Arnim–Kröchlendorff, das ales bim alte blybi, séig genz verfèèlt.
Wà me–n in es Wàschpinàscht sticht, so fangt's aa soure, ound ouf Vonnaa's kàmpferischi Wort hy wirt hy–n ound hèèr diskoutiërt, schliëssli gits aw bi uberzuugte Naazi–Gàgner imerhy Màinigsverschidehàite–n uber 's Voorgaa, wànn aw dië paar Aawàsende pounkto Zyl uberystimed. Vo dèrige Thééme sind ali béwégt, me gspuurt en Uberystimig i wichtige Fraage. Ggfrèuhget, was èr als Schwyzer vo déne Zouëstànd i dère Wàimaarer Répoublik halti, verglycht er daas Land mit eme verwilderete Boungert: " Alls isch vo Stachelranke–n uberwouëcheret. Dië scheunschte Beuïm wèrded vo Éffeuï ouhsggsouhget ound verstickt, de Bode vole Fallopscht, ouryff, madig ound fouhlig, es ggfoundes Fràsse–n ischs fur ganzi Schwèrm vo Wàschpi. Bétrounke vo vergoorenem Saft souhseds s' beuhs oumenand ound giftig gryffed s' aa mit spitze Stachle."
Daas uberlàit' ound deby énèrgisch' Ouftràtte vom Profàsser Chrafft ound dië gschyd ound noobel Aart vo de Fraw von Paryll mached en gouëte–n Ydrouck ouf dië oortsggwonte Hère. Entspràchend offe–n empfanged si dië Neuje, ound scho bald hàissed dië Vonnaa ound Kurt, was àim hinedry fascht sàlber wounderet. Bi–n all dèm mèrkt me gaar neud, wië t'Zyt vergaat, ound de Kourt zàme mit de Vonnaa nimmt vill spèuhter Apschyd, als voorgsèè. Ouhfgchratzt vo de làbhafte Gsprèuhch stygt daas théoloogisch Paar i t'Stadtbaan zoum neuje Hài. Im Verbyfaare béobachted s' i de Dàmerig dour 's Fàischter e wuëschti Szééne; viër Pourschte–n i brouhne–n Ouniforme sturzed sych ouf en Zivilischt, verbrugled en, ound wo dèè béràits ouf em Bode lyt, gingged s' en na mit ire Stifel. Vor Kourt ound Vonnaa dië Grouppe–n ous de–n Awge verluured, gsénd s' grad na en Polizischt, wo dèm gràssliche Trybe de Rougge chéért, wië wànn 's en nuut aagiëng. Iri empeuhrte Komàntaar stoossed ouf ysigs Schwyge bi de Mitpassaschiër.
Wo s' àntli hàicheumed, wuured s' gèrn verzéle–n ound iri vile–n ound widerspruchliche–n Ydruck loos wèrde, aber niëmer chounnt ne–n entgàge. Si finded t'Lydia mit de Chind am Àsstisch. Dië git ne neud emaal de Grouëz zrougg; offebaar hanget de Houhssàge schiëff.
Wèr ouf syni Stimig achtet, ouf p'Mouskelspanig, de Rutmouss vom Schnouhf, t'Tàmperatour in Bagge, t'Empfindig im Bouhch, wèr sych soo kànnt, wirt sych voorstéle cheune, wië 's eupperem zmouët isch, wo voll Erwaartig hàichounnt nach eme ggwusse–n Erfolg, eme–n èrnschte–n ound glych freuïdige Gsprèuhch mit Glychgsinnte, ound zoum Schlouss na ere–n ounerwaartete–n Empeuhrig, wië 's also eupperem zmouët isch, wo nach all dèm voll Erwaartig hàichounnt ound mouës erlàbe, wië–n àim de Chopf ggmacht wirt – wèr sych also dèèwààg i dië Sitouazjon cha versétze, wirt verstaa, wië hàikel dië richtig Réakzjon i so me Momànt isch. Wië hétted Sy, liëbi Làseri, liëbe Làser a Stéll vo Vonnaa, a Stéll vom Kourt réagiërt ? Wië réagiëred Sy vis–à–vy ere–n éxplosyve Sitouazjon ooni Wusse, waas loos isch ? I de béràchtigte–n Aanaam, das jédes Wort, aw sys Gàgetàil ound ébe–n aw Schwyge – verchéért isch ?
Làider mouë–n i zouëgèè, das pleutzli t'Lydia ouhfstaat, 's Tischtouëch mit alem drouff abe- rysst, louht bruëlet ound mit de Wort: „Nië bisch fur mych daa !“ ouserànnt ound irem Maa dië feuïf vergélschterete Chind uberlaat.
Pynli, pynli ! Hinder de pschlossnige Schlaafzimmerture lyt t'Lydia ouf irem Bétt ound huulet is Chussi ië. Das si scho wider dèèwààg hàt muëse–n ouhsraschte, isch ere fourchpbaar pynli, ound deby éérscht na vor ire Chind. Zéérscht hàt si mit de Wouët gàg ires Schàme–n aakàmpft, aber dànn cheumed ire dië stouhnige–n Awge vom Peuïli voor, vo–n irem sàchsjèuhrige Pfudi, sys Gsicht wo neud wàiss, eub 's séll bruële. Deby hàt si sych soo voorggnaa gghaa, rouïg z'blybe, ganz rouïg, àifach nuut sàge, àifach neud deglyche touë, de–r Èrger abeschloucke wànn dië zwài mit irer ryse Verspèuhtig dànn glych na cheumid. Aber das dië dànn so béschwingt muënd inechoo, das dië muënd e so sàlbschtbéwousst drylouëge, e so stolz, das bàidi fascht 's glych Gsicht mached, fascht dië glyche Béwégige … ound das bàidi im glyche Momànt es anders Gsicht mached, fascht wië–n ertappt … mit offnigem Mouhl daasteund, wië mit schlàchtem Ggwusse–n ound glych e so sàlbschtsicher … ound daas bàidi im glyche Momànt, wië àis Hèrz ound ài Séél … ound t'Lydia cha wider nou huule.
Es chlopfet. De Kourt, mit syner zèèrtlichschte Stimm, e so fuursoorgli, so pfaarhèrrli fuursoorgli. – "Nou daas neud, nou jétz daas neuhd. Àifach neud réagiëre, nou briëgge, das er mèrkt, i làbe na, souscht bràched s' am Ànd na t'Ture–n ouhf." Daa uberlaat sych t'Lydia irem Bruële ound erscheupft deuhset si in en Halbschlaaff. Wo 's wider dàmeret im Chopf, isch wider klaar dië Szééne–n im Àsszimer daa, aber aw p'Fraag, waas si so hàt wuëte laa, ound daa chounnt ire de vergange Taag in Sinn, ound dèè Oungluckstaag, dèè chounnt ere voor schwaarz wië Pàch.