LCG004.2:E neuji Oumgàbig
Mer sind staapblibe, wo sych t'Lydja psinnt ouf dèè Taag, schwaaarz wië Pàch, vor si sych wider so bleuhd ouhfggrégt hàt:
Scho i de Nacht hàts aaggfange; de Pfudi, de Peuïli, hàt i sys Béttli ggcheurblet. T'Ouhfrégig, daas ganze Zuug vom Wàchsel hàt daas sànsybel Bouëbli offebaar z'féscht hèèrggnaa. T'Lydia hàt en muëse treuhschte, suubere, es frusches Pischama aalégge, sys Béttli frusch aazië. Vo dèm Oumtryb sind dië bàide Màitli im Zimer nàbedraa verwachet. 'S Aneli mit syne knapp acht Jaare hàt pbriëgget, ès isch nume drouhs choo i–r neuje–n Oumgàbig, woo das ès séig, ound 's Rouhtli, druu Jaar élter, statt go sys Schweuschterli treuhschte, chounnt em de Verlouscht wider opsi vo sym Irmgardli, sym Gspèuhnli vo Ten Hompel, ound so hàt aw daas Rouhtli na muëse ggawmet wèrde. Wo t'Lydia dànn ali soo wyt hàt, das s' cheund schlaaffe, isch halt scho wider spaat ound am andere Morge, daas hàisst hut, meuged dië Chind natuurli neud zoum Bétt ouhs, ouhsggràchnet am Schouëlaafang. Zou alem Élànd ane hàt jédes wider en anderi Zyt; de Hans mit syne Fuffzàni mouës scho am Sibni i sym Gumnaasjoum sy, ound éérscht na am andere–n Àndi vo de Stadt. De Maartyn mit nou–r àim Jaar Apstand gaat i t'Sék im Quartiër ound mouës droum éérscht am Halbi zoum Houhs ouhs. Am Achti mouës 's Rouhtli i syner Élémàntaarschouël sy, 's Aneli am Nuuni, ound de Peuïli fangt dànn am Zààni aa. Ound jédes hàt na en àxtra Apschyd pbrouhcht; de Bouëbe mouë me de Wààg namaal erchlèère, schliëssli kàned s' sych nanig ouhs i dère Stadt, p'Màitli mouë me na béglàite, bim Pfudi mouës p'Mouëtter na mit bis in Chindergaarte, schliëssli wott me ja aw am Aafang deby sy, apgséé vo de Formalitèète, wo p'Mouëtter mouës Ouhskoumft gèè. Ound isch daas e Komédi ggsy, bis jédes syn Zmorge ggàsse, sys Wèèrli binand gghaa hàt. Es hànd doch ali muëse–n en Ouhswys mit de Pèrsonaalje mitbringe, ound bis jédes aw gstrèèlet ound aaglàit isch. Ound ales hanget a–r Mouëtter ! Fur de Kourt git's wider emaal nou de Pbrouëff. Dèè ziët sych mit dère Vonnaa i 's Buro zrougg ound tèurff neud gsteuhrt wèrde, oum 's Himels Wile nài ! Schliëssli hàt er doch syni Aatrittsvoorlàsig gghaa. Èèr mouës doch am Aafang en gouëte–n Ydrouck mache. Natuurli verstaa–n ych daas, aber das ych als syni Fraw na séll stolz sy bi soo me–n Éhégatte, daas isch z'vill verlangt. Àinewààg, Éhégatte ?! E chly isch er doch aw na Vatter. Zoum Gluck isch p'Bèrta mit em Zmittaag paraat, wo–n ali feuïf dehài sind. Am Namittaag hànd s' aber namaal Schouël, ound prèzys chounnt t'Rouht am Feuïfi verbruëlet hài, si séig fourchpbaar gghànslet worde wàg irem Wéschtfààlische Toonfall. Iri Klass séig gaar neud nétt. Daa réded ali Oschtfrànkisch. Ound dànn nach de halbe Sibne chounnt àntli de Hans hài, e vertàtschti Lippe–n ound im Hàmp en Schranz. Ych choume neud drouhs, er séll wàg euppis fur t'Joude Partéi ggnaa haa. De Maartyn sàit, me muës halt mit de Weulfe huule. Daa wèèr jétz de Vatter am Platz ggsy, vo dèm hàt er 's ja. So ha wider ych muëse zoum Ràchte louëge. Zéérscht fallt mer nou de Péschtaloutz y, wo vom tiërische Zouëstand rédt, wo jédes muës druber choo, zéérscht in gséllschaftliche, dànn in sittliche; aber im Momànt hànd g'Chind daas allwàg nanig cheune–n ouhffasse. Zoum Gluck chounnt mer na de Johan Phééter Hébel in Sinn, wo sàit: "neud ouvernumftig mit de Weulfe huule, sondern déne ouhswyche, wo 's gaat, wànn's halt neud gaat, sàge, me séig sàlber kàn Wolf ound cheuni làider neud e so scheuhn singe." Daas hànd s' glawb ééner bégriffe. Aber ébe, was mych so hàt meuge, daas souhbere Pààrli laat mych mit de Chinde–n elàige–n àsse, ound troudlet dànn ganz vergnuëgt y. Daa séll e Fraw neud wuëtig wèrde ! Aber doch neud de Chind 's Àsse–n abeschrànze, wo nuut defuur cheund. Ound es passiërt mer halt imer wider, éérscht wider, wo dië Profàssoore vo Poppelsdorf nach Ten Hompel choo sind ound scho fruëner imer wider. Wànn hàt daas àigetli aaggfange ? Vor feuïf Jaare si mer déét ane zuglet, nach Ten Hompel. Nou feuïf Jaar i Ten Hompel, ound scho wider wàchsle. Jétz mit feuïf Chind. De Chlynscht, de Peuïli, chounnt éérscht in Chindergaarte, fur ihnn fangt sowisoo euppis neuïs aa. 'S achtjèuhrig Aneli verluurt syni Gspèuhnli, wo 's doch so gouët draa ggweunt isch, ound éérscht 's Routhli mit syner ticke Frundschaft zoum Irmgardli. De Maartyn wàchslet g'Klass scho zoum zwàite Maal, wénigschtes gaat er blos i t'Sékoundaarschouël, aber de Hans wàchslet scho 's dritt Maal, hàt béràits chli Muë gghaa im Gimi, ound i mach mer scho Sorge–n, eub er am neuje–n Oort de–r Aaschlouss findi. Ych mèrke de Chind ja aa, wië s' schwiriger wèrded, hàssig, widerwilig, fur mych ébe schwiriger. De Kourt isch daa ganz anderscht, ganz zouëversichtli. Dèè cha gouët réde, èèr hàt ja g'Chind neud stàndig, èèr hàt syni Stoudànte, syni Koléége, ound ébe syni Vonnaa. Fur ihnn séigs en Ouhfstyg, Poppelsdorf séig dië wichtiger Ouniversitèèt, daa chèum er méé Ggwicht uber, wèrdi ééner gheuhrt. Ordinarius isch er zwaar scho gsy z'Ten Hompel. Aw fur mych, hàts gghàisse, wèèrs bésser. Poppelsdorf séig dië béduutender Stadt, héig koultouréll méé z'buute, grad aw pounkto Mousyk. Wànn i nou Zyt hétt defuur. Ound wànn scho, was myr fèèlt isch neud Koultour, myr fèèlt p'Béziëig, myr fèèlt en Maa, wo fur mych daa isch. Aber daas isch er ja scho z'Ten Hompel neud gsy."
Nou Zèèrtlichkàite blybt ere na als àinzigs vom Kourt. Zwaar mèrkt si scho, das er blos na quaasi ous Pflicht zouë–n ere chounnt, aber glych wott si neud drouhf verzichte, souscht giëng er blos na zour Andere. Daas fèèlti grad na. Droum hàt si aw na daas ggmàinsame Schlaaffzimer wéle. Deby fallt ere–n y, si hàt ja t'Ture pbschlosse. Tifig staat si ouhf go de Rigel zrouggzië. Jétz isch dèè na verchlàmmt. Si louëgt si–ch oume–n im Zimer, eub si euppis fèènd, wo si cheunnt als Hamer brouhche. Daa gséét si, daas isch ja gaar neud ires vertrowte Schlaafzimmer i Ten Hompel, daas isch doch 's neuï. Natuurli, de Rigel hàt ja vorig scho gchlàmmt gghaa, si hàt doch de Schlussel muëse trule. Si probiërt ound 's gaat. Wo si so vor de–r offnige Ture staat, cha si grad so gouët i t'Wonig ouse, nou rasch en Blick in Spiëgel ound dànn de Chind go louëge. De Peuïli schlaafft, sys Bààrli ounder em Gsicht. Sorgféltig schiëbt si 's ouf t'Syte, das 's en neud trouckt. Dèè chly Pfudi pfouhset scheuhn wyter, dèè wirt aw muëd sy nch alem. P'Màitli sind na wach. Jédes nimmt si na i t'Èèrm, git ne 's Gouëtnachtchussli ound sàit mit ne 's Gébàttli. Drouhf gaat si zou de Bouëbe. De Hans, ire–n Éltscht, isch de Vernumftig, imer sachlich, imer neuïtraal. Er fuult sych bald als Maa ound hàts nume gèèrn, wànn si ihnn oumaarmt, ound so làit si em blos t'Hand ouf de–r Aarm mit de Worte: „Es touët mer làid, das i mi neud ha cheune béhèrrsche, das i euï na 's Àsse verdorbe ha. Ych wàiss ja scho, das yr Bouëbe–n ound g'Chinde aw schwèèr hànd ound euï soo gouët schicked is Zugle.“ De Hans broummlet nou euppis wië: „neud so beuhs“ i syner jétz trochne–n Aart. De Maartyn isch ganz anderscht. Èr zàigt syni Sànsibilitèèt, èr brouhcht na Mouëtters Oumaarmig ound en Gouëtnachtchouss. Grooss zoum schwàtze–n ouhfgglàit isch niëmer, ound wo t'Lydia 's Gfuul hàt, si héig cheune–n yrànke, was halt mugli–ch isch, bàttet si aw mit de Bouëbe zàme.
Si lawfft na dour t'Wonig, list na daa ound déét zàme, was oumelyt, aber grooss ouhfrouhme mag si nume. Kourt ound Vonnaa sind offebaar im Buro, ound zoum déét inegaa hàt si kà Louscht. So gaat si is Bétt, ound nach dèm strànge Taag gaat's neud emaal séér lang, bis sych iri Gédanke verwired, es paar Bilder verbyhousched ound si vo nuut méé wàiss.
Es gaat es paar Meunet, bis sych aw i Poppelsdorf en rouïgere–n Alltaag ypàndlet. De Kourt louëget fur e Muglichkàit, das t'Lydia i me Loutheraanische Gottesdiënscht cheuni t'Orgle spile, wànn si 's cheun ound meucht richte. A me Taag wo–n ali Chind versorget sind, gaat t'Lydia go Noote poschte; si souëcht fur de Gottesdiënscht euppis Neuïs ound schneuïgget i dère rysige–n Ouhswaal vom Mousighouhs. Will si sych wott Zyt nèè, louëgt si aw bi de Kammermousyk oume–n ound stoudiërt es Trio vom Bartok, wo neuï isch fur sy. Nach eme Wyli wirt si vo–n ere-n ééner féschte blonde Fraw i àifacher, neud ounéléganter Chlàidig mit euschtlichem Aggsang aagsproche, eub si im Sinn héig, daas Trio z'spile. Làider séig si na i kàner Formazjon. Waas si dànn spili, sy, dië Fraw wo si aaggrédt hàt, souëchi nàmli–ch eupper fur an Flugel. Zàme mit em Tschélischt wèrdid si nàmli verwàist, will iri Pianischtin i t'U.S.A. ouhswanderi, dère–n irer Familje séig's ébe nume gghuur i dèm Rych, wië ubrigens vile Joude. Intràssjert wèèr t'Lydia schoo. Me gaat zàme–n i nes Kafi go schwàtze–n ound findt sych sumpaatisch. Nametli hàt me–n èènlichi Voorstélige–n uber es muglis Programm. Alerdings muësst de Tschélischt yverstande sy. T'Rosyna Jéschék, soo hàisst dië Violinischtin, muësst en sàlpverstàndtli zéérscht frèuhge. Dèè Jonas Louxembourg héig sàlber e judischi Groossmouëtter, er fuuli si–ch aber sicher. Me touhscht t'Adràsse–n ound Télifoon ouhs ound wott ouf jéde Fall Pschàid gèè.
Scho fascht vergàsse–n isch dië Bégàgnig im Mousighouhs, daa isch ounerwaartet t'Rosyna am Télifoon ound schlaat dréi Tèrmyn voor, wo's ire–n ound em Hèr Louxembourg mugli wèèr zoum sych emaal kàne léére, eub me zounand passi. Fur t'Lydia isch es ring, euppis abzmache, ound so trifft me sych i de Wonig Jéschék. Em Peuïli mouës p'Mouëtter na erchlèère, das si fourt gaat, go spile, ound das de Vatter ound dië Tante Vonnaa ja oume séiged. Èr séll jétz zàige, das èr à scho i dië richtig Schouël gèung, en Groosse, wo–n jétz en Aabig ooni Mami tapfer cheun uberstaa. Mit de bàide Màitli mouës si na wàg de–n Ouhfgabe louëge–n ound lose, was àis euppe na dringend muës verzéle. Johanes ound Maartyn sind a de Houhsouhfgabe–n ound àinewààg sàlpstàndig, t'Lydia gaat ne blos rasch go adië sàge. So nimmmt si p'Mappe mit de Noote, làit de Mantel aa ound wo si t'Houhsture vo ousse zouëgaa laat, cha si sych àntli freuje–n ouf de Trio–Aabig. Mit de Rosyna, de Gygeri, ound em Jonas, em Tschéllischt, proobet me em Schoubèrt sys Opouss houndert. Im karge Liëcht vo de Straasselatèrne verby a déne Rokoko–Fassade ound am Houhs, wo–n emaal de Luchini gggwont hàt, chounnt si a dèè Ygang, wo Jéschék aagschribe–n isch, ound luutet. A de Wonigsture staat grooss ound blond t'Houhshèrin ound ous em Mousigzimer gheuhrt me scho, wië 's Tschélo gstimmt wirt.
Im Aafang isch e gspàssigi Stimig, niëmer trowt méé als heuflichi Formle z'sàge, deby gspuurt me–n e Spanig, en Ggwounder, wèr 's ander séig, eub me 'm cheuni trowe. De Jonas Louxembourg erwyst sych als fynsinige Mousiker, àine wo gèèrn rédt ound t'Lydia zéérscht mit syne Théorye béfreumdet, mit de Zyt dànn aber fascht bégàischteret. Jétz verzéllt er vo me Békannte, en gstoudiërte Wirtschaftswusseschafter, dèè séig vole Loob fur de Hjalmar von Schacht. Dèè Schacht héig em Keynes syni Idééë bégriffe–n ound dank ihmm machi di Tuutschi Wirtschaft ggwaltig fursi. Deby wirfft de Tschélischt nou so mit Bégriff oum sych wië Broutto–Inland–Prodoukt, Éxportbilanz ound souscht na Wèurter, wo de Lydia nuut sàged. Wo daas klaar wirt, màint er, èr versteung làider dië Zàmehàng aw neuhd ound rédt drouhf vo gghàimer Ruschtig, wo waarschynli vill méé zoum Wirtschaftsouhfschwoung bytrààgi, als ali Théoryë. Daa cha t'Lydia jétz sàge, vo déne Ruschtige héig si ire Maa aw scho ggheuhre sàge. Dèè wounderi sych, das Groossbritannje ound Frankrych daa blos nou zouëlouëgid. Woo ire Maa dànn steung, wott de Tschélischt wusse. Wo t'Lydia sàit, als Schwyzer cheun er neud wèèle z'Tuutschland, àinewààg séig er im Oktoober de–r SPD bytràtte. Daa isch 's Ys définityv pbroche, me rédt uber Mousyk, t'Rosyna làit Noote vo me Haydn–Trio hère ound me probiërt ab Blatt, wië das es zàme cheuni gyge. Jédefalls sàit me sych Dou, wo t'Lydia sych fur ouf de Hàiwààg verapschidet.