111Stans, 18.12.1481
Waar wirt, was ’s Zàiche–n am Himel, de ggschweuïffté Koméét is verchundt hàt:
Z’Màiland Sant Ambrosi Mord – Yfersoucht mordet z’Florànz:
T’Irrsinnsfamilje mit Bischof ound Paapscht hànd de Frundesmord pblaanet,
Sixtouss de viërt ouf em Troon – schnufflet nach Chàtzer z’Madrid.
Brootloos sind Élsaass ound Brysgaw bim Stryt oum de Rang vo de Bécke.
Hapsbourg fréit àntli Bourgound – Max ound Maria sind àis. 9.
Vor em Raatshouhs i Stans isch allerhand loos, ound daa mouës de Spàckàsser deby sy, neud zlétscht i de Hoffnig, er cheun en Sack voll Naachrichte–n ouhfschnappe. Zouëdèm hàt er en gghàime–n Ouhftraag an Hans vo de Fluë, Soon vom Brouëder Chlaws. Allpott proméniëred i Gsprèuhch vertuufft verschideni Ggsandti ound iri Béglàiter ous de–n acht Àiggéneussische–n Oorte–n ound ous Fribourg ound Soletourn. Gàischtlichi Hère misched sych drounder, euppe sind s’ Béobachter ous de–n oumligende Lànder, soo aw en Péter Noumagen ouhrsprungli–ch ous Triër, jétz i Basel als euffentliche Schryber. Dèè hàt gluckli de Pfaarer Hàimo am Ground kàneggléért, wo–n em verzéllt, das er vor eme halbe Jaar vo syner Pfarréi i Chriëns nach Stans versétzt worde–n isch, nachdèm er 16 Jaar lang z’Chriëns obe ggwurkt ound als gàischtliche Béraater vom Chlaws vo de Fluë dèm sys Vertrowe ggoune hàt. De Péter Noumagen wott wusse, eub dèè Àisidler wurkli nuut àssi wië me ggheuhri. „Ggwuss isch er ganz en frome, chrischtliche Maa“ isch t’Ouhskoumft vom Pfaarer am Ground, „wà me–n ihnn sàlber frèuhget, sàit er blos, daas wussi Gott. Sicher isch, das p’Phèurde wàret Jaare ali Zouëgàng in Ramft oufe kontroliërt hànd, ound me hétt nië Làbesmittel verwutscht. De Bischoff vo Konschtanz hàt en lo pruëffe–n ound zwounge, Broot ous de Hoschtië z’àsse, daas hàt er dànn widerwilig ound ouhs louhter Gghorsam gschlouckt.“ De Péter Noumagen bédankt sych séér fur dèè intràssant Pricht. Aw na ander wànd bi Aawàsehàit vo soo vile Politiker iri Fuuler ouhsstrécke. Dèrige Géscht vertàilt de Hans Biëgger vo de Zurcher Ggsandtschaft Flouhgblétter ous de Drouckeréi vom Hèr Waldme. Dië Proschpàkt wèrbed fur en Ablass an ali Pilger, wo reuïmuëtig dië dréi hàilige Stétte vo Félix ound Régoula an àiner Touhr psouëched, nàmli–ch im Groossmeuïschter, i de Wasserchile–n ound im Frawmeuïschter. De Zurcher Délégiërt gaat ouf en schwaarzhèuhrige Hèrr mit ébemèuhssig pbruuntem Gsicht zouë, de Tracht naa en Gàischtliche, ound wott em béliëbt mache, dië druu Gotteshuuser straalid nach em Oumbow i neujem Glanz. „conosco, conosco ! lacht de Sékrétèèr vo de Graafe Borromeo vo Arona „bellissimo, meraviglioso !“ dreuhnt er ound erchlèèrt, er héig ’s Frawmeuïschter chouhm méé kànnt, wo–n er im Soumer wider z’Zuri verby séig. „Er chounnt is schwèrme uber dèè Sakraalbow vole luuchtige Farbe, uber ali dië wounderbaare Ggmèuld an Wànde–n ound ouf de–n Altaarbilder, uber daas Straale, dèè Glanz vo Gold“. Sogaar ousse–n ouf de Meuïschtermouhr séig e pràchtigi Druufaltigkàit ggmaalet mit Félix ound Régoula. Sicher héig daa en Floràntyner Maaler ggwurkt. „Nài“ widerspricht de Zurcher: „dië Maaleréje cheumed all ous de Wèrchstatt vo me–n yhàimische Maaler ound Glaasmaaler, em Loux Zàiner.“ Wië daas mugli séig, soo vill Ggmèuld ound aw Glaasfàischter i soo chourzer Zyt. „Daa isch ébe de Bowtiràkter dehinder wië de Tuufel, de Hans Waldme. Wànn èr erfaart, das dèè Loux e ggmaaleti Glaas–schybe–n in es Wirtshouhs liferet, statt am Meuïschter schaffe, so macht er em ’s Fuur hàiss ounder em Fudli.“ De Sékrétèèr vo de Graafe vo Aroona chounnt aber àigetli cho p’Fuuler ouhsstrécke. Nàbem Bourgràcht isch aw p’Vermittlig zwusche Savoje–n ound Walis traktandiërt (ouf Ersouëche vom Hèrzoog vo Savoje hy). Dië Boromèèïsche Graafe–n irersyts sind intràssjert a de Nachfolg vom Bischoff Soupersaxo vo Sitte, wo–n in es paar Jaare cheunnt félig wèrde. Màiland portiërt en Gàgekandidaat gàg de Louzèrner Jooscht vo Siline, zour Zyt Bischoff vo Grenoble ound Propscht vo Munschter. De Màilànder wott vom Hans Biëgger erfaare, wië–n àcht de Hans Waldme dezouë steung.
Wyter àne sind zwéé Standeshère–n in es offebaar politisches Gsprèuhch vertuuft: „Gott gruëz I, liëbwèrte Hèr Reuïscht. Potz wië scheuhn, Zuri schickt de Burgermàischter pèrseuhnli, willkoumm i Stans, yr truuje–n Àiggénoss !“ „ Aw ine, im Name vo Gott, gouëti Gruëz, liëbwèrte Hèr Hans vo de Fluë. Sàlpverstàndtli choum ych sàlber. Dië verschidene Ggsandtschafte muënd àifach détailliërti Inschtroukzjoone ound wytgééëndi Vollmachte haa. Soo isch dèè huttig Taag i Stans ja pschlosse, ound droum bi–n ych daa. Euje Landame ha–n i nanig ggséé. Isch er aw daa ?“ „Yr wèrded wusse, das sych euïse Hèr Burgler vo Giswyl nume tèurff zàige–n im Louzèrnische, sit er zàme mit em Landeshawpme Péter Amstalde en Ubertritt vom Àntlibouëch als fréje Tàil vo–n Ounderwalde plaant hàt.“ „Jaa, ràcht isch es, dië Provokazjon z’vermyde. Z’fuurche hétt er zwaar nuut im àigne Kanton, aber dië Àinigoung uber dèè làidigé Bourgràchtshandel tèurff nume ggfèuhrdet wèrde.“ „ Myr Lànder sind Euï Stédt ja séér entgàgechoo ound hànd erlawbt, das Louzèrn fur sych elài glych vill Schydsrichter tèurffi pstime, wië myr dréi Oort zàme. Am Ràchtstaag vom 25.–30. Novàmber ischs dànn halt wider oummugli gsy, sych ouf en neuïtraale–n Obmaa fur de Stichentschàid z’àinige.“ „Doo hàt ja dànn de Péter Tamme vo de Louzèrner Ggsandtschaft ’s Wort verlangt ound es Gouëtachte vo–n Irem veréérte Hèr Vatter réferiërt, vom Brouëder Chlaws. Ounder anderem schlaat er e Taagsatzig voor, zou dère–n aw Fribourg ound Soletourn ygglade wèrded , ound wië–n i gséé ha, sind dië Délégazjoone–n ébe–n aachoo. Wànn ali Partéje–n iri Aaligge voortrààged ound ouf dië vo de–n andere losed, liëss sych am éénschte–n en Àinigoung ouhshandle.“ „Yverstande, hut mouës es gglinge.“ „Ych hoffe’s séér. Myr Àiggénosse muënd àinig wèrde, mer sind oufenand aaggwise.“ „Daas sàit myn liëbe Vatter aw imer. Waas màined Yr ubrigens z’Zuri zour Naachfolg vom Bischoff vo Sitte ? Dië wirt spèuhtischtens in es paar Jaare–n akouht. Obwalde wèèr de Hèr Jooscht vo Siline–n aaggnèèm.“
Soo wyt de–r éérschté Tàil vo de–r 11.histoorische Zurcher Minjatour. Am glyche Pounkt gaats spèuhter wyter.