161.Prédigerchoor 1489
Im Horner1488 tràtted Fluss ound Bàch im Zuripbiët uber t’Ouhfer, soo héftig schmilzt in Bèrge de Schnéé, ound bald bluënd scho g’Chriësi, vill z’fruë, na vor em létschte Froscht. Im Jouni tànkt mànge Pouhr a t’Uberschwàmige vo 1480 zrougg ound wunscht sych en chlyne Tàil vo déne Wassermaasse zrougg, wo doo ’s Land wyt oume verwuëschtet hànd. Taatsàchli gséét’s wuëscht ouhs. T’Wàide wèrded scho tuur, vor me cha heuje. Es langet nou fur en magere Voorraat a Heuï ound aw dië junge–n Àschetryb, wo de Pouhr im Mài ggschnytlet hàt, sind bald verfouëtteret. Chuë ound Gàisse, wo me–n in Wald schickt, cheumed houngrig wider hài, sogaar t’Seuï finded neud ggnouëg Àichle–n ound Bouëchenussli. Fluss ound Bàch fuëred chouhm méé Wasser zoum s’Véé trànke, Félsbleuck, wo souscht ounder Wasser sind, tawched bis tuuff abe–n ous em magere Rinnsaal, ound i màngem Arm, wo souscht mounter plàtscheret, verànded Fisch in apgschnittne Gloungge. G’Chornfàlder wèrded vill z’fruë gààl ound trààged chouhm Froucht. Zou alem Élànd ane chounnt’s scho im Oktoober cho schnéje, ound ’s wott neud hèure, so das aafang 1489 mànge Pouhr mouës go Fouëtter ounder em Schnéé go fureschare oder go Bèuïmli rintsche, wil er daas verzwyflet Pbruël vom Véé nume vertràit. De greuhscht Tàil Brànnholz zoum hàize, choche, Wàsche ound Schnapsbràne–n isch bald ouhfpbrouhcht, ound màngs alts Muëtterli, wo neud hàimli–ch in Haw cha go Joungbeuïm oumtouë, fruurt ound zitteret i–n ale Lumpe, wo s’ na oum sych gglyret hàt. Aw i de Stadt jameret me–n uber t’Tuurig, ound im Chratz wàiss me neud, eub me zéérscht verfruuri oder verhoungeri. T’Weulf cheumed bis nèuhch a t’Dèurffer ane ound nou p’Fisch hànd truëit. Àinzig p’Fischer floriëred, ound t’Métzger chawffed biligs aber magers Flàisch y, ound t’Hère vom Konstaffel geund yfriger ouf t’Jagt als i béssere Zyte.
Vo de Kanzle–n obenabe pranged p’Pfààrer dië Verdèrbnis vo de Zyt aa, wo Gott ja muës ousefordere. Droum tuëg er jétz dië Màntsche, wo–n ihnn verlaa hànd, a dië Gaabe maane, wo–n èr i syner ounerscheupfliche Liëbi schànki. T’Séélehirte réded ire Schéuhffli i ’s Ggwusse. Offebaar héiged Gottes Flouëte, wo màngi Brougg mitggrisse, wo màngs Fàld verwuëschtet, wo–n àinzelni Huuser zàmetrouckt, jaa, wo daa es Chind ound déét sogaar en Maa ertrànkt hànd, offebaar héiged dië neud gglanget zoum ’s Volch zour Oumkéér béwége, so das jétz Gottes Soune mit ire–n ounbarmhèrzige Straale muës t’Sunder a dië ounàntli Guëti Gottes erinere.
I dère schlime Laag pschluussed dië Hère Burgermàischter Hans Waldme ound Hàiri Reuïscht zàme mit em Raat, me wéll en Houhffe Gsétz tàils widerbélàbe, tàils neuï schaffe. Àin Tàil vo Voorschrifte erleund s’ ous Sorg wàg de Versorgig mit Broot. Àcher tèurff me neud zwàckentfreumde, Ràbland tèurff me neud neuï aapflanze, ound Wàide muënd i dië éémaalige–n Àcher zrougg gfuërt wèrde. Ounderem Ydrouck vo déne Prédigte–n uber Sittezerfall ound Gottesstraaff als Ouhrsach fur dië Trèuchni entsteund i me zwàite Tàil stràngi Sittemandaat, wo–n jétz aw de Kléérouss i kàner Wys schooned. Wo me grad am erlaa isch, bénoutzt me g’Glàgehàit fur en Aaglychig vo déne Gsétz, wo vo Ggmàind zou Ggmàind wider anders ound tàilwys séér verschide sind. Ali dië Erlèuhss nàmed de Beveulkerig ggwussi Fréihàite wègg, zwaar i Stadt ound Land ound fur Ritter wië Kléérouss ouf verschideni Wys, aber doch uberaal es Bitzli. Dië Yschrànkige béruëred tiràkt psounders dië, wo-n àinewààg scho in irer Noot ouzfride sind, wàret ene t’Idéé vom Wool fur dië ganz Ggmàinschaft freumd ound apschtrakt voorchounnt, ound soo wachst dië allgémàin Empeuhrig oum so méé, als aw ’s Làbe–n ouf chourzi Sicht neud bésser wirt.
Neuïmond. Euppe–n es Quaake vo me Freusch oder es Grounze vo–n ere Sow laat àim t’Stilli nou tuutlicher empfinde. Im Tounkle flackeret àinzig t’Latèrne vom Nachtwàchter ound verschwindt i de Gasse. Vom Sam’Pééter schlaat’s Élfi ound de Stadttroumpééter blaast en Psalm, vom Prédigergàssli hèèr teuhnt de Stounderouëff, me gheuhrt Schritt, ound wo de Nachtwàchter vor de Hàlfferéi namaal’s Élfi aasàit, leuhst sych en Schatte ous em Wygàssli. Will i dère Rouë ali Schritt nou–r oum so luuter haled, git er sych Muë, syni Fuëss ouf wàiche Sole samft absétze. Gàge stràngi Voorschrift hàt er kà Latèrne by–n em ound en triftige Ground, waroum er zou verbottniger Zyt dour t’Nacht ounderwàggs séig, cheunnt er aw neud aagèè. Das er vo heuhche–n Chlyrèuht pstéllt isch, gèèbt er èumel neud prys. Er houscht am Geuldlitourm verby g’Groossbrounngass de Wànde naa bèrgwèrts zoum Sytenygang vo de Prédigerchile. P’Porte gyret, wo–n er ine gaat. Im Chèèrzeliëcht erchànnt er nach eme Roundblick dour ’s Schiff im Choor es Gruppli vo Hère. Ouf dië stràbt er zouë, ound wo–n er vor ene staa blybt, schlaat er de Mantel vo sym Gsicht zrougg. Dië Hère schwyged, sit si ’s Pfèurtli gheuhrt hànd gyre. Dèè Neuïkeummlig sàit zaaghaft: „Ràcht“, ound àine vo de Hère drouhf: „Vergàltig“. Mit lyser Stimm frèuhgt en de Wortfuërer, eub er wéll gàg en aastàndige Loo a me ggfèuhrliche–n Oundernàme mitmache–n ound eub er cheuni schwyge. Es gèung gàg de Burgermàischter ound syni oungéràchte Gsétz.
Zoum Béwys fur de féscht Wile von ihmm ound syne zwéé Bruëdere verzéllt er: „scho lang grubled mer druber naa, wië mer cheund euïsi Éltere–n ar Obrigkàit vo dère Stadt rèèche. Euïse Vatter isch en Judische Goldschmyd gsy, euïsi Mouëtter syni chrischtlichi Magd. Will ja iri Verbindig daa verbotte–n isch, git sych en gouëte Chrischt als euïse Vatter ouhs. En yfersuchtigi Chrischtin verraatet euïsi Familje, euïs stéckt me–n is Chlooschter, ound de gouët Chrischt mouës euïsi Éltere zoum Gawdi vo–n ale Gaffer ouf em Aarmsunderchàreli hinder de Troumpééter hèèr zour Stadt ouhs zië, ali druu mit em Joudechàppli ouf em Chopf. Euïs Bouëbe wirt im Chlooschter fascht Taag ound Nacht ypbleuït, myr tèurfftid àigetli gaar neud ouf dère Wàlt sy. Droum cheund yr nooble Hère–n euïs glawbe, das mer deby sind, wànn’s oum ’s Vernuute gaat vo ouràchte Gsétz.“ Ouf daas hy stéled àinzelni vo de verschwoorene Hère na es paar Fraage, ound ouf syn Pschàid hy wirt em nàchtliche Chilepsouëcher en Plaan béschribe. Eub er na Fraage héig. „Isch es neuhtig, das mer verschwitzt aacheumed ?“ „Mached doch àifach euji Hàmper nass.“ De Lassrouss git em nàchtliche Chilepsouëcher en schwèère Buutel: „Daa hàsch t’Hélfti vom Loo. Jétz louëg, das di niëmer verwutscht ouf em Hàiwààg.“