9 Mourte 1476
Heuhch teuhnt de Rouëm vo Florànz, wo sych Gottes Stadt ruëmt, uber t’Alpe, Màiland, dou prounksch mit dym Choor – Élsaass, dou steuhnsch bi Bourgound. Lissabon sàglet dour t’Méér ound de Tuutschorde rytet dour Poole. Hàxe verbràned s’ z’Arras – z’hounderte fluugid s’ dour t’Louft. Zittered, hoochnoobli Furschte, wo t’Wàlt e so groossaartig lànked: Chundt de Koméét myt sym Schweuïff – ggwuss doch Verdèrbe–n ound Tood.
Mit dère Profézéjig hofft de hinkendé Bott p’Bèrnerine zou groosszugige Spànde z’animiëre, dië Frawe, wo–n ounder de Lawbe ggmuëtli–ch em Wàtter zouëlouëged.
Wuëtigi Wind ruttled a de Boutzeschybe vom Bèrner Raatsaal ound leund dië ggmaalete Glaas–schybe lo soure, ound i de Mane–n im Saal vibriërt’s vor Ouhfrégig, wàret de Niklaws vo Diësbach, dèè éérgyzigé neuïryché Twinghèrr mit syner chrèftige Manestimm wichtigi Voorgàng vo de létschte paar Jaare rékapitouljert:
„Rychtoum erlawbt’s em Hèrzoog Charles vo Bourgound, ggnouëg Gàlt fur dië Lànder am Oberry em Hèrzoog Sigmound vo Euhschtrych ouhszlééne, fur das diese cha dië Pfànder bi–n Àiggénosse–n ouhsleuhse. De Trawm vom tollkuëne Hèrzoog Charles isch wië me wàiss es àiges Keunigrych zwusche Frankrych ound em Tuutsche Kàiserrych. Daas alerdings passt em Kung Louis XI gaar neuhd, ound ’s Wusse vo dèm Handel spillt er euïsem liëbe Bèrn zouë. Wyter isch z’màlde, das de Bourgounder Lootringe–n ound ’s Élsaass psétzt. Das jétz ouhsggràchnet dèè blouëtrunschtig Hèrzoog euïse neuj Naachber wirt, daas macht aw euïse–n Àiggénosse Sorge, ound zoum Gluck mached si mit bi me Neuïtralitèètsvertraag mit Frankrych gàgenuber Bourgound ound bi eme Nicht–Angriffs–Pakt mit Euhschtrych, bi dère sogénannte–n ééwige Richtig. Ous em Neuïtralitèètsvertraag wirt en Aljanz–Vertraag gàg Bourgound, ound aw de Kàiser Fridrich III àchtet dèè ounbéràchebaar Charles vo Bourgound. Waas brouhcht dèè ous sym rittermèuhssige–n Éérgyz ouse go Neuïss bélaagere. Dië bééde Màcht sind jétz also mit Bourgound èrnschthaft verfindet.“ A dère Stéll laat de Schoulthàiss vo Diësbach syni Stimm lo dreuhne: „Liëbi Bèrner ! Mane ! Jétz gilts. Jétz, wo Kàiser ound Kung mit euïs sind. Jétz oder nië isch de Momànt, àntli cheu mer is Wadtland ydringe. Jétz muënd myr Bourgound de Chriëg erchlèère, jétz wo syni Trouppe z’Neuïss féschtghalte sind. Myr tèurffed neud waarte, bis èr als Syger euïs aagryfft. Jétz wo–n aw t’Lànderoort mit euïs marschiëred. Aw de Jooscht vo Silene versicheret myr, syni Walisser séiged scho ganz oungédouldig.“
Sit de–r Adrian vo Bouëbebèrg ous Bèrn verbannt isch, trowt sych niëmer im Raat, gàg de wortggwandt vo Diësbach ouhfzstaa ound als Bràmser ound Heusi aaggriffe wèrde. De Raat stimmt em Aatraag zouë ound Bèrn schickt im Oktoober 1474 em Hèrzoog vo Bourgound e Chriëgserchlèèrig.
Dië Fraw, wo z’Glaris ouf em Fridhoof empeuhrt uber dië „ééwig Richtig“ isch go dië Toote zoum Bystand gàg de–r Èrbfind ouhfruëffe, chounnt jétz indiràkt Ràcht uber. Wo nàmli Kung Louis ound Kàiser Fridrich vo dèm Chriëg erfaared, leund bééd t’Àiggénosse–n im Stich ound verseuhned sych mit em tollkuëne Hèrzoog. Dèè ziët sys Héér mitsamt aller Pracht vo Neuïss ap ound gaat go Grandson ynèè, verluurt aber am zwàite Mèrz 1476 sys Gouët a t’Àiggénosse. Ousser mit alem Prounk a choschpaare Téppiche, Meuhbel, Gschyr, Gold ound Édelstài erobered t’Syger aw en Artilerypark vo 400 Gschutz, ounder anderem mit so hubsche Nàme wië „bergère ound berger“.
„Allmàchtige Gott, myn Hèrgott, waas hàsch dou mych verlaa !?“ Soo haderet mit Gott en ouhsgsproche hubsche Maa i me–n élégante schwaarze Ggwand, ouf de Brouscht luuchtet dië goldig Chétti mit em glànzige Widerfàll draa, syni fyne Gsichtszuug, sind vo Graam ound Verzwyflig verduschteret. Es isch de Charles mit em Byname le téméraire, Hèrzoog vo Bourgound. Nach syner Niderlaag vor Grandson verstaat de Charles t’Wàlt nume. „Oo Gott, myn Gott, wië hàsch dou cheune zouëlaa, das so Schwyzer hànd tèurffe mys hoochédle Ritterhéér i p’Floucht schlaa ? Es Fouëssvolch ooni Ross, so primityvi Pouhre, so bideri Burger ! Mit waas ha–n ych daas verdiënt ? Ha–n ych dànn neud zou Dyne–n Éére Gotteshuuser e dèèwààg prounkvoll yggricht ? Ha–n ych neud zou Dyne–n Éére Humne komponiërt ound ouhffuëre laa mit de béschte Mousiker ? Ha–n ych neud dië erbawliche Sitzige gglàitet ound myni Wurdetrààger zou mannhaftem Stolz, zou édler Touged, zou gottesfuurchigem Wandel ermaant ? Ha–n ych sàlber neud ggschaffet vom Morge fruë bis z’Aabig spaat, fascht pawseloos, ound bi na i de Chlàider is Bétt ? Ha–n ych neud dië béscht Arméé ouhfggruschdt wo’s git ? Ha–n ych neud sàlber t’Hééresoornig ouhsstoudiërt ound i Prachtbànd àigehàndig an ali heuhche–n Offiziër vertàilt ? Erschutteret frèuhgt sych de Charles: „Gott im Himel, isch daas waar ? Laasch dou daas zouë, das ych, Hèrzoog vo Bourgound, rych ound màchtig, vo me Pouhrehouhffe bésygt wirde ? Allwussende Gott, hàsch neud dou sàlber myr Zàiche ggèè, ych séig zoum Kàiser pstimt, zou me Kàiser, wo sys hàilige Rych muës i p’Finger nèè ? Isch myr neud ales ggraate, wië dour es Wounder ? Ha–n ych neud vo mym Vatter dië Ouhfgaab uberchoo, zwusche Frankrych ound em Tuutsche Rych e dritti Macht z’erschaffe ? Isch neud myn Vatter im Alter erschlafft ound hàsch neud dou, Hèrgott, myr t’Ysicht ound g’Chraft ggèè, das ych em t’Régiërig ous de Hand nime ? Hàsch neud dou myr erlawbt dië niderlàndische Stédt in irer Empeuhrig z’bésyge–n ound z’ounderwèrffe ? “ Zwaar, ài Warnig hàsch dou ggèè gghaa. Scho maal isch Bourgound zàme mit dèm màchtige–n Àngland vo–me Pouhremàitli bésygt worde, aber daas hàt me dànn aw als Chàtzeri verbrànnt. Aber waroum laat mych de hàilig Sankt Géorg verluure. Èr, wo mys Voorbild isch, èr wo–n ych en e soo veréért ha, wo–n ych em e Figour ous louhterem Gold mit myr zàme gstiftet ha ! Ound dànn Triër ! ound dànn Grandson „ – Wànn de Charles tànkt a sys Laager, soo noobel yggricht mit Zàlt i Form vo Kaschtéll, versèè mit Galerye–n ound Gèèrte, mit noobler Mousyk. Wië andersch isch em z’mouët gsy i synere goldige Ruschtig vor druune Jaare, bim Yzouhg i Triër, wo–n en de Kàiser pèrseuhnli wyt vor de Stadt ousse–n erwaartet ound i me Trioumpfzouhg i t’Stadt ine béglàitet hàt. Fascht mouë–n er bi aler Mélancholy lache bi–r Erinerig a dië dréi fudlibloutte Geuttine, e Véénouss wië–n es Fass, e Boonestange vo Jouno ound e Minèrva mit eme Pouggel, wo zou syne–n Éére ’s Ourtàil vom Paaris daarstéled. Aber scho z’Triër hàts neud gchlappet. De kuëné Karl tànkt: „Dèè Fridrich de Dritt hàt neud wéle verstaa, das g’Kouhrfurschte muësed zouëstime zou myner Chroon, neud ygséé, das es Keunigrych Bourgound muës sàlpstàndig nàbe Frankrych staa ound neud wië Beuhme–n als Vasall vom Rych. Ound dànn dië Schmaach ! Verschwindt dèè Kàiser ous Triër wië–n en Zèchpréler, ound laat mych, de Charles, Hèrzoog vo Bourgound, staa wië pstéllt ound neud apgholt, ooni dèè éérevoll Apschyd, wo myr zmindscht zouëgstande wèèr. Ound soo ghéit aw daas Hoochsig vo myner àinzige Tochter mit em Kàisersoon Maximiljan is Wasser, daas Hoochsig, wo myr hétt séle de Wààg zour Kàiserchroon àbne.“ Wéémuëtig chounnt em daas ander Hoochsigsfàscht voor, daas mit sy–r Brouht, de Margret of York, Schweuschter vom King Edward IV: „Wië pràchtig“ psinnt er si“ ouf em Tisch daas 46 Fouëss heuhch Modàll vom Tourm vo Gorkoum, mit Maske drouff obe: Maske vo Wildseuï troumpééted, dèrig vo Weulf fleuhted, Ésel singed ound Gàisse tanzed dezouë. Waas fur es Ouhfsèè, wo zwusche zwééne Gàng en Waal mit uber viërzg Pèrsoone drin ouhftritt ! Ound dèè kounschtvoll Drache, wo syn Raache–n ouhftouët ound làbigi Veugel fluuge laat ! Ound wië hèèrzig isch doch ’s Hoochsigsgschànk fur myni Brouht gsy, dië Zwèrgin i de Tracht vo–n ere Schèuhfferi, wo–n ousestygt ous em Mouhl vo me goldige Leuï, greuhsser als es Ross. Dië hàt ubrigens prèzys ’s glych isig Halsband wie myner Schweuschter ires Àffli. De Kàiser hàts sicher ggrowe, das neud èr mit sym Soon deby gsy isch, jànou, wèr neud wott hàt gghaa. Aber jétz, nach Grandson, wirt er lache. – Màngmaal schickt Gott e Pruëffig, me mouës ébe Mouët fasse.“
De Charles nimmt syni Liëblingslàktuure fure, t’Làbesbéschrybig vom Aléxander em Groosse i–r Ubersétzig vom Vasco de Lucena. Wàret er t’Syg vo sym ritterliche Voorbild ous de–r Antyké stoudiërt, fasst de Hèrzoog vo Bourgound wider Mouët. Am 8.Mai.1476 inspiziërt er vo fruë bis spaat i Lausanne Maneuhver ound Défiléé vo syner Trouppe, ales lawfft wië–n am Schnuërli. Jétz fuult er sych paraat, déne Schwyzer go de Màischter zàige.